Steeds meer mensen haken af. Maar dat afhaken gebeurt niet langer enkel door burn-outs en depressies, het is steeds vaker een bewuste keuze door actief en hoopvol zichzelf te disrupten. Zichzelf te zijn. Maar een man die een boom wil worden, kunnen we hem dat toestaan?

Kan je je dat voorstellen, een man die een boom wil zijn? Als het niet fysiek is, dan wel metaforisch. Hij ziet zichzelf daar staan: stevig en rechtop. Sereen. In het bezit van de wijsheid uit lang vervlogen tijden. Hij verlangt naar de rust van het bos in de ochtend en het kameraadschap van zijn broeders die stevig rondom hem staan. Hij voelt hoe de wind zijn bladeren doet ritselen en snuift de muffe zoetheid op die uit de bodem opstijgt. 

Stel je voor dat deze man daar de hele dag staat. Jaar na jaar. Zonder te bewegen en met opgeheven armen. Weer of geen weer. Omdat dat is wat hij moet doen. Dat is zijn leven. Dat is waar hij voor leeft.

Stel jezelf nu de vraag: heeft deze man een plaats in onze samenleving? Zouden wij hem de middelen geven om een ​​fatsoenlijk en waardig bestaan te kunnen leiden, zelfs als we zijn duidelijk afwijkende gedrag niet begrijpen?

Het bestaan ​​van deze man - ik schonk hem het leven in een boeiende, maar naar alle kanten schietende discussie die ik met enkele vrienden had - irriteerde een van mijn tafelgenoten zichtbaar. Wat is zijn bijdrage aan de samenleving? Moet de samenleving zo iemand steunen?

Welnu, wat als hij beweert dat hij een kunstenaar is en dat zijn performance een aanklacht is tegen het kappen van tropische regenwouden? Of een vraagteken zet bij de verwachte rol van mannen als sterke en ondoordringbare beschermers? 

We zouden in de verleiding kunnen komen om te zeggen: “in dat geval, hoe postmodern” . Niet dat we hem daardoor nu beter begrijpen. Of gewoon blijven denken dat hij een idioot is. 

Maar als kunstenaar komt hij misschien in aanmerking voor subsidies en moeten we zijn gedrag maar gewoon tolereren. Objectief gezien verandert dat echter niet zo heel veel. We tasten nog steeds in het duister over zijn motieven om een boom te willen zijn, alleen ons beeld van hem - hij is een kunstenaar - is veranderd.

Willen we echt dat de regels van de samenleving bepalen hoe we een mens behandelen? Kunnen we hem niet puur en alleen omdat hij een mens is onze waardigheid en ons respect schenken?

Blijf bij de les

Bovendien kunnen zijn motieven, zoals vaak het geval is, ook voor hemzelf verborgen blijven. En zelfs als hij zich bewust is van zijn motieven, kan hij terughoudend zijn om ze te delen. 

Simpelweg omdat wij als samenleving niet ontvankelijk genoeg zijn en het - bang voor spot, verbanning of erger - misschien niet veilig genoeg voor hem is zijn motieven te uiten. 

Maar het kan zo zijn dat hij op dit punt in zijn leven op een ondoorgrondelijke - of zelfs therapeutische - manier echt deze boom moet zijn. Misschien is hij op dit moment niet in staat iets anders te doen en deinst hij terug voor de druk die de hedendaagse samenleving op mensen uitoefent. 

Het kan zijn dat hij rouwt en geen andere manier vindt om dat verdriet te uiten. Misschien verliest hij zijn winterhuid, op weg om te bloeien tot een meer bewuste, complete en authentieke ziel. Het kan een van de vele redenen zijn waarom deze man een boom wil zijn. Redenen die we niet kennen, misschien nooit zullen kennen of zelfs niet willen weten. 

Toch zijn we er als de kippen bij om te oordelen, niet waar? 'Hoe nuttig is hij? Wat is zijn bijdrage? Waarom zou ik me uit de naad werken terwijl deze man een boom kan zijn? Kom op zeg! Wees een vent. Blijf bij de les!’

De man in ons voorbeeld is misschien een beetje gekunsteld, absurd zelfs. Ontworpen om een ​​reactie uit te lokken. Toch is hij maar een van de velen in een verborgen legioen medemensen die een pauze moet nemen van de ‘realiteit’ die de samenleving hen oplegt. 

Een ‘realiteit’ die we opleggen en die we, het moet gezegd worden, zelf accepteren. Een ‘realiteit’ die zo onmenselijk, onwaardig en volkomen ondraaglijk, zo niet dodelijk is, dat velen die ‘realiteit’ niet langer aankunnen. 

Omdat we niet in staat zijn om onze eigen pijn te dragen, of ons er zelfs niet bewust van zijn, maken we onszelf hoe dan ook soldaat en eisen hetzelfde van anderen. Omdat we geen voeling hebben met onze eigen behoeften, verachten we degenen die zich ervan bewust zijn en zich daarnaar gedragen. 

We veroordelen ze als niet goed genoeg, terwijl het in werkelijkheid wijzelf zijn die ernstig tekortschieten. In een samenleving die betekenis probeert te vinden door alles tot op het laatste cijfer na de komma te berekenen, die probeert elk woord dat we spreken te kwantificeren en te analyseren en elke stap die we zetten vastlegt, zijn we volkomen blind geworden voor het onmeetbare. Liefde. Vriendelijkheid. Mededogen. Genegenheid. Kwetsbaarheid. Tederheid. Vergevingsgezindheid … 

Hebben we daardoor niet veel meer verloren dan gewonnen? 

Het enige wat deze man van ons vraagt en we hem, zo door hem in de war gebracht, niet lijken te kunnen geven, is dat we zijn menselijkheid in zijn puurste vorm accepteren. 

Puur zijn

Mocht je het nu nog niet doorhebben: deze man, dat ben ik. Hij is een deel van mij. Na jaren van hard werken, van doelbewust mijn leven in een nieuwe richting sturen, ben ik getuige van een wedergeboorte van mijn authentieke zelf. Het zelf zoals ik werd geboren, maar al snel diep in mij moest opsluiten. 

Met deze herverbinding met de essentie van wie ik ben, ben ik eindelijk in staat om het bevrijdende en verlossende idee van  ‘zijn’ te waarderen. 

Nog steeds druk in de weer met ‘doen’ en me vaak vasthoudend aan de oppervlakkig geruststellende aanname dat ik altijd iets, of iemand, voor iemand moet zijn, verlang ik ernaar om gewoon te ‘zijn’. 

Niet meer dan dat. Puur zijn, niet doen. 

Een boom in het bos, een bloem in een weiland, een kiezelsteen in een beek. Wanneer alle druk van de wereld op mijn schouders - Wees erbij! Ga vooruit! Doe! Handel! Los op! - te veel wordt om te dragen, en ik me te lang sterk heb gehouden, voel ik me leeg en dicht bij een inzinking …

Ik wil die boom zijn. Je kan in mijn schaduw zitten en ik zal je tegen de brandende zon beschermen. Ik zal je een schuilplek bieden en je beschermen tegen de razende storm. Je kan mijn stam beklimmen om een ver en weids uitzicht te hebben, en je kan je eeuwige liefde in mijn schors krassen. 

Maar enkel en alleen als je me toestaat te zijn. Toestaat mezelf te zijn. Mij toestaat een boom te zijn.

Hoe een boom te zijn?

En, zeg eens eerlijk, misschien verlang je er in zekere zin ook zelf naar om een ​​boom te zijn? Een boom in het bos, een bloem in een weiland, een kiezelsteen in een beek. 

Het maakt niet uit. Of je nu een man of vrouw bent, cis of trans, kunstenaar of wetenschapper of wat dan ook. Zou het niet heerlijk zijn als we de etiketten en de oordelen konden laten vallen?

Wat als het mij een goed gevoel zou geven dat jij gewoon bent wie je bent, dat jij bestaat? En jij van mijn ‘zijn’ zou houden? Gewoon zijn.

Stel je een dicht bos voor dat een eindeloze bergketen bedekt. Een dikke deken, helling na helling. Op heuvels die naar een wazige horizon reiken. Samen staan ​​we - espen, sparren, eiken, esdoorns, kastanjes en wilgen - en bieden weerstand aan de storm die ons probeert te breken. Ons probeert neer te maaien. 

We staan sterk omdat we onszelf toestaan ​​te ‘zijn’. We zijn geworteld. Het leven gedijt bij onze wortels en in ons bladerdek. Wij zijn een bos. Wij zijn een gemeenschap. Wij zijn één. Een ingewikkeld web. Wij zijn.

Alleen zijn we dat niet. Nog niet.

In de wereld die we voor onszelf hebben gecreëerd - of beter gezegd: de wereld die we hebben geautoriseerd om voor ons te worden bedacht - weegt de tol zwaar voor zij die het niet kunnen bijbenen. Een punt dat we elk van ons op een zeker moment in ons leven herkennen.

Er is bijna geen menselijkheid meer in een wereld van regels waar we allemaal onder gebukt gaan. We hebben geen ruimte voor deze man om te zijn wat hij moet zijn. Een boom. We ergeren ons aan zijn gedrag, en misschien met recht en reden. 

"De wereld werkt gewoon niet op deze manier", is een veelgehoord antwoord. 

En terwijl we druk bezig zijn met het beoordelen van elkaar, hebben we geen oog voor de context waarin dit alles plaatsvindt. We zijn traag om de geldigheid van het systeem en zijn regels aan te vechten. We verzetten ons niet tegen zijn verstikkende greep. 

We beperken ons denken om netjes binnen zijn grenzen te blijven. Uit angst dat het ons - voor niets meer dan ons verlangen om een ​​boom te zijn - zou uitsluiten en ons zou veroordelen, ons naar de ‘goelags’ zou sturen. 

En dus accepteren we in stilte dat we nooit een boom zullen zijn. We zullen nooit goed genoeg zijn. Nooit genoeg zijn. Met elk bereikt doel wordt de lat alleen maar hoger gelegd. Dit is geen race die we kunnen winnen. Geen race die iemand van ons kan winnen. Het is niet eens een wedstrijd. Er is geen eindstreep. Die is er nooit geweest.

We kunnen dus net zo goed stoppen met rennen.
En wortel schieten.

Sven van Echelpoel is beeldend kunstenaar. In zijn werk onderzoekt hij de banaliteit van trauma. Dit verhaal schreef hij oorspronkelijke in het Engels op Medium. Daar vind je nog meer verhalen van Sven. Zijn beeldend werk is te zien op Insta.