Een nieuw verhaal met een ander narratief kan maar ontstaan en beginnen te bloeien met een nieuw soort leiderschap, waarin het begrip ‘zorgen’ centraal staat. Er is grote nood aan menselijkheid in organisaties. In het boek Heel de organisatie geeft Marieke van Voorn een overzicht van ziektes die organisaties kunnen treffen en de mogelijke remedies daartegen. Zowel mensen als organisaties revitaliseren als ze zich herenigen met hun essentie en hun oorspronkelijke intenties. Dat versterkt hun immuunsysteem en hun veerkracht en dat van de organisatie, schrijft Marieke. Maar daarvoor heeft de organisatie ook bevlogen leiders nodig, lichtende voorbeelden, die andere leiders kunnen inspireren. Marieke, die coöperant van Re-story is, interviewde een aantal van die lichtende voorbeelden, die ze ook heel-begaafd noemt en brengt hun verhalen in een reeks op Re-story. Deze keer het verhaal van futuriste en strategieconsultant, en eveneens Re-story coöperant Madeleen Mulder: “Er bestaan mooie theorieën over verandermanagement maar de basisvoorwaarde voor transformatie ligt in liefde voor het geheel en authenticiteit.”

Op haar website Coddiwomple Services noemt Madeleen Mulder zichzelf een wayfinder voor organisaties in transformatie. “Er is niet één pad dat naar die transformatie leidt”, zegt ze. “Ik geloof in de waarde van verschillende aanpakken en theorieën. De context is bijzonder belangrijk. 

Maar wat wel zeker is: een nieuw pad ontstaat door het te bewandelen. De eerste stappen daarop zetten is mogelijk door vragen te stellen om tot een heldere analyse te komen, maar even goed door de bereidheid te ontwikkelen om gezamenlijk aan oplossingen te werken”.

Bewustwording ontwikkelen 

De begeleiding naar transformatie die Madeleen als externe consultant geeft, maakt deel uit van de heling: “Ik fungeer als  procesbegeleider als het ware als bindweefsel dat een organisatie bij elkaar brengt en houdt. Eigenlijk hebben alle stakeholders een belangrijke rol in het dienen van de essentie van de organisatie. 

Door mijn authenticiteit en openheid, kom ik door gesprekken bij organisaties snel tot de kern van de zaak: ik maak duidelijk waarom een bepaalde situatie niet meer werkt.

Vanuit mijn inzicht help ik anderen bewustzijn te ontwikkelen om ook inzicht in de situatie te krijgen. 

Persoonlijke bewustwording is een noodzakelijke voorwaarde voor transformatie van een systeem. Dat begint vaak bij de bereidheid van de betrokkenen om bepaalde zaken transparant en bespreekbaar te maken.”

Systemische benadering 

Madeleen Mulder werkte aanvankelijk als jurist en gaf daarbij vaak ook ongevraagd advies over andere zaken. Dat werd haar niet altijd in dank afgenomen.

Madeleen: “Door mijn natuurlijke nieuwsgierigheid zie ik vaak een samenhang tussen losse delen. Systeemdenken zit in mijn natuur en bij mijn MBA heb ik ook systeemleer gestudeerd. 

Aanvankelijk had ik het moeilijk met negatieve reacties. Inmiddels weet ik dat een negatieve reactie van een ander veelal niet over mij gaat. Ook heb ik door de jaren heen geleerd dat de toon van een boodschap veel verschil kan maken in het laten landen ervan. 

Nu ik weet wie ik ben, kan ik mijn helderheid zo inbrengen dat anderen er niet meteen van weg lopen, maar nieuwsgierig naar worden. Mijn toon en timing zijn beter geworden, omdat ik meer begrip en geduld heb ontwikkeld.”

In het maatschappelijk plaatje passen 

Madeleen: “Ik ben het tweede kind uit een gezin met zes kinderen. Van kinds af aan voelde ik me al enorm verantwoordelijk voor het geheel. Ik zag en voelde onbewust wat er speelde, ondanks dat er het een en ander werd weggemoffeld. 

Voor mijn helderheid was er weinig ruimte, ook niet op school, dus paste ik me aan. Uit zelfbescherming heb ik mijn intuïtie geparkeerd en heb ik mijn rationele kant op de voorgrond gezet. Dat paste ook in het maatschappelijk systeem waarbij we de nadruk sterk hebben gelegd op de ratio. 

Het ging me goed af. Met mijn opleiding als jurist kreeg ik leuke banen en opdrachten en paste ik in het ‘maatschappelijk plaatje’: vooruit komen, interessante dingen doen. 

Doordat ik veelal in innovatieve omgevingen werkte, waar de business moest worden opgezet, veranderd of geprofessionaliseerd, heb ik mijn veranderkracht in mijn juridische werk goed in kunnen zetten, zij het de eerste jaren veelal onbewust. 

Wel wisselde ik veel van werkgever/opdrachten omdat ik vaak snel verveeld was op de inhoud nadat ik het juridische ‘kunstje’ beheerste: ik hou ervan steeds weer nieuwe dingen te leren. 

Ik heb gelukkig veel mogen leren in heel veel verschillende industrieën en organisaties, van grote corporates tot familiebedrijven en start-ups, bij zieke én gezonde organisaties.

Daar ben ik heel dankbaar voor. Nu kan ik al die ervaring inzetten voor organisaties die duurzaam willen veranderen.

Ik trek nu andersoortige vraagstukken aan bij organisaties die veelal bewust bezig zijn met hun rol in de samenleving, organisaties die dienstbaar willen zijn aan de aarde en de mensheid. 

Zeker in deze tijden van transformatie komt mijn capaciteit om zaken snel te doorgronden, doorvoelen en inzichtelijk te maken goed van pas.

Ik doorzie bijvoorbeeld snel of de bottleneck in één of meerdere processen zit. Of bepaalde kennis of ervaring ontbreekt. Of dat juist de groepsdynamiek verziekt is. Als de bereidheid er is om met bepaalde inzichten aan de slag te gaan ontstaat ruimte voor verandering”.

Zekerheden loslaten 

Madeleen Mulder benadrukt dat transformeren automatisch impliceert dat je je leert overgeven en je externe identiteiten, verwachtingen en patronen loslaat. 

Madeleen: “Dat hele proces heb ik ook zelf doorgemaakt. Mijn rationele kant die zo nadrukkelijk voorop stond in mijn werk als juriste, is bij mijn huidig werk aangevuld met anders kijken en andere mogelijkheden en verbanden zien. 

Sinds ik me bewuster ben van mijn transformatiekracht heb ik als het ware mijn innerlijk kompas gevonden en daardoor vind ik loslaten steeds leuker: het is op pad gaan naar het onbekende. 

Natuurlijk is dat soms ook nog steeds spannend. Het vraagt om groot vertrouwen, in jezelf en in elkaar. Dat vertrouwen kun je bewust ontwikkelen, door los te laten. 

Rainer Maria Rilke zegt het, voor mij, met de volgende woorden heel helder: “We need, in love, to practice only this: letting each other go, for holding on comes easily, we do not need to learn it.” 

Met opvoeden zie je dat ook mooi: je kinderen kunnen alleen leren uitgroeien tot zelfstandige mensen, wanneer je ze stapje voor stapje meer ruimte geeft, hen hun eigen pad laat banen en daarmee het vertrouwen geeft dat ze kunnen groeien.”

Sneeuwbaleffect 

Madeleen Mulder wijst erop dat het mogelijk is om met enkele mensen in de organisatie die meer bewustzijn hebben gekregen over de essentie, ook anderen mee te krijgen en een sneeuwbaleffect te creëren.   

Madeleen “Dat creëert kansen om de focus op de externe identiteit van een organisatie los te laten. Er bestaan mooie theorieën over verandermanagement maar de basisvoorwaarde voor transformatie ligt volgens mij in liefde voor het geheel en authenticiteit. 

Uiteindelijk gaat het altijd om mensen die denken en handelen vanuit een bepaalde context. De meeste fusies, overnames en samenwerkingen gaan immers niet fout op de strategie of het plan, wel op de bereidheid en het vermogen - of dus eigenlijk het gebrek daaraan -  van de fuserende partijen om samen een nieuwe kern te smeden. 

Dat vraagt om het loslaten van het oude, en op weg gaan naar het nieuwe dat nog niet zichtbaar is. De omkering van externe identiteit naar interne essentie en intentie vraagt ook om speelruimte, zodat mensen kunnen experimenteren met nieuw gedrag en andere activiteiten. 

Immers, je laten leiden door je kern is wezenlijk anders dan je laten leiden door de focus op de buitenkant en door de verwachtingen van mensen en organisaties.”

Veilige ruimte creëren

Madeleen benadrukt hoe belangrijk het creëren van een veilige ruimte is, waarin mensen kunnen experimenteren, verbeelden en fouten kunnen maken.

Madeleen: “Als mensen ruimte krijgen om de gebaande paden te verlaten, kritische vragen te stellen en soms zelfs rebels te zijn, kunnen ze  een voedingsbodem creëren voor creativiteit. (Die ruimte creëren is wat Otto Scharmer ‘holding space’ noemt, hij vertelt er hier op Re-story over) Precies omdat dit te weinig gebeurt hebben grote bedrijven vaak moeite met het ‘organiseren’ van innovatie. 

Maar let op! Er blijven spelregels nodig. Vrijheid gaat immers samen met verantwoordelijkheid. Alleen heb ik vanuit juridisch perspectief herhaaldelijk kunnen vaststellen dat het toevoegen van almaar meer regels vaak tot onwerkbare situaties leidt.  

Met wijzen naar elkaar komen we er niet, met verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je aandeel in het geheel wel.

Persoonlijk geloof ik in de kracht van de eenvoud, persoonlijke verantwoordelijkheid en gezond verstand. Ik ben niet zo dol op allerlei gedetailleerde regeltjes. Die geven weinig speelruimte en vooral een illusie van controle. 

Wanneer regels zodanig gedetailleerd worden dat mensen zich erachter gaan verschuilen in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor de juiste toepassing ervan, schieten we het doel ervan – op een gezonde manier samen leven en samen werken – voorbij. 

Vragen zoals: waarom bestaat deze regel eigenlijk? Welk doel dient het? Hoe willen we leven? worden volgens mij veel te weinig gesteld. Vanuit de antwoorden op die vragen kunnen mensen zelf de verantwoordelijkheid nemen om te gaan werken aan een systeem waarin ze graag willen leven, wonen en werken.”

Sjamanen   

Als begeleider van transformatieprocessen wil Madeleen er permanent over waken consistent en consequent te zijn met zichzelf. Ze wil een spiegel zijn en vanuit haar opdracht om organisaties te helen het geheel blijven overzien. Daarvoor zorgt ze voor openheid en bespreekbaarheid.  

Het doet denken aan de manier waarop inheemse sjamanen fungeren in hun gemeenschap. Zo is ze in staat om the wisdom of the crowd naar voren te halen, zodat de interne essentie van de organisatie zich kan ontwikkelen. 

Madeleen:“Er blijft in elke organisatie een gigantisch menselijk potentieel onbenut. Pas wanneer we de rijkdom van de enorme diversiteit aan mensen en perspectieven gaan inzien en omarmen wordt het leuk voor iedereen. 

Er zijn zoveel verschillende vormen van intelligentie. Ik geloof in de waarde van het inzetten van al die vormen van intelligentie net zoals ik geloof in een transdisciplinaire aanpak.

Zo heb ik in mijn werk ook geen eenduidige stijl en aanpak, omdat ik geloof dat er veel manieren, werkwijzen en tools zijn. 

Daarnaast handel ik vaak in het moment, waardoor een bepaalde speelruimte nodig blijft. In het moment ontstaat vrijwel altijd de best mogelijke vervolgstap. 

Vaak mix ik klassiek verandermanagement en scenario denken met een meer spirituele transformationele aanpak. Overall ondersteun ik het proces om het transformatieve vermogen van het geheel te ontwikkelen.”

Spin je eigen draad 

Als mensen zichzelf verloochenen omdat ze erbij willen horen of omdat wat ze diep van binnen voelen niet strookt met de verwachtingen dan werpen ze volgens Madeleen eigenlijk een enorme dam op. “Ik heb ervaren dat mijn openheid mijn grote kracht is en anderen in staat stelt om in de spiegel te kijken, waarmee schaamte en schuldgevoelens kunnen oplossen. 

Zo begint iets op gang te komen en ontstaat heling op individueel en collectief niveau. Ik besef dat mijn inzichten best confronterend kunnen zijn, maar ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om die rustig en liefdevol over te brengen. C’est le ton qui faît la musique. 

Ik geloof in openheid, van waaruit vertrouwen kan groeien zodat we als individuen op onze eigen unieke manier het geheel kunnen dienen en ons niet langer laten vastzetten in het harnas van het groepsdenken. 

Veel mensen verloochenen regelmatig hun eigen unieke geluid omdat het simpelweg te eenzaam is of omdat niet getolereerd wordt om een afwijkend perspectief te laten horen. In organisaties is dat een enorme gemiste kans.  

Mensen zijn zo wijs, divers en competent in hun unieke talenten. Door het combineren daarvan weten we gezamenlijk altijd meer. De kunst is mensen de vrijheid én verantwoordelijkheid te geven om hun diverse talenten in te zetten. 

‘Spin je eigen draad’, zegt men in Twente. Alle verschillende draden samen, maken een mooi en sterk kleed. Wanneer ieder zijn eigen plek inneemt, maakt dit de wereld mooier en meer met elkaar in samenhang.

Door middel van dialoog kan je die verschillende perspectieven heel mooi naar boven halen: met respect luisteren naar de beleving van een ander, je oordeel uitstellen en samen in dialoog een gezamenlijk perspectief ontwikkelen. In dialoog ontstaat op magische wijze 1+1=3” (het is wat Stefaan Vandist hier op Re-story ‘plussen’ noemt)

Ondernemingen voor de samenleving  

Organisaties en ondernemingen zijn volgens Madeleen Mulder eigenlijk juridische ficties: “Het verhaal dat organisaties er zijn voor mensen en de samenleving mag echt nieuw leven worden ingeblazen. Gelukkig gebeurt dat her en der ook al. 

En zo goed als altijd gaat dat gepaard met of volgt het op een proces waarin de leidinggevenden weer in verbinding komen met hun essentie. Als ze zichzelf niet langer verloochenen, kunnen ze ook iets doen aan het gevoel dat het systeem niet klopt. En dat gaat automatisch gepaard met een streven naar een betere wereld. 

Ik heb dat in mijn eigen transformatieproces ook heel hard ervaren. Ik beschouw mezelf als een wereldverbeteraar, voor mijn eigen kinderen en voor hun generatie en de vele generaties die nog komen. Hoe kan het immers langdurig goed gaan met mij als het met de mensen om mij heen niet goed gaat? En we bovendien een berg ellende achterlaten voor volgende generaties? 

Mijn hart klopt voor een wereld die nu (nog) niet klopt. De titel van een artikel dat ik vorig jaar voor The Optimist schreef: ‘Volg je hart, dat klopt altijd’ herinnert me eraan om mijn intuïtie te volgen in dat wat ik voel dat nodig is.

Mijn hoofd gebruik ik om samen met anderen het ‘wat’ nader aan te scherpen en het ‘hoe’ vorm te geven. Ons hart wijst ons de weg naar de essentie, naar dat wat klopt. Het ‘hoe’ van dingen is in deze tijd in toenemende mate emergent: we kunnen de complexiteit in de wereld om ons heen met onze ratio simpelweg niet doorgronden. 

We hebben het ‘hoe’ met elkaar in een snel veranderende wereld te ontdekken, stap voor stap. En dat we samen die ontdekkingstocht kunnen maken is hoe dan ook fantastisch.”

Heel de organisatie

Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie van Marieke van Voorn is gepubliceerd door uitgeverij Haystack en is verkrijgbaar via Managementboek.nl en de website van Marieke van Voorn.

Hier op Re-story vind je een interview met Marieke over haar boek.

Contact marieke@healingleaders.org