Een nieuw verhaal met een ander narratief kan maar ontstaan en beginnen te bloeien met een nieuw soort leiderschap, waarin het begrip ‘zorgen’ centraal staat. Er is grote nood aan menselijkheid in organisaties. In het boek Heel de organisatie geeft Marieke van Voorn een overzicht van ziektes die organisaties kunnen treffen en de mogelijke remedies daartegen. Zowel mensen als organisaties revitaliseren als ze zich herenigen met hun essentie en hun oorspronkelijke intenties. Dat versterkt hun immuunsysteem en hun veerkracht en dat van de organisatie, schrijft Marieke. Maar daarvoor heeft de organisatie ook bevlogen leiders nodig, lichtende voorbeelden, die andere leiders kunnen inspireren. Marieke, die coöperant van Re-story is, interviewde een aantal van die lichtende voorbeelden en brengt hun verhalen in een reeks op Re-story. Deze keer het verhaal van ziekenhuisbestuurder Peter Langenbach: “De basis voor mijn leiderschap is gelegd op de KMA. Daar leerde ik  dat goede leiders weten wat volgen betekent. Om altijd de basis op orde te hebben. Dat iedereen even belangrijk is en een bijdrage levert.”

Peter Langenbach kreeg in zijn loopbaan al diverse positieve kwalificaties mee als ‘meest positieve  onbekende Nederlander’ en ‘aanvoerder van de samenleving’, maar deze ziekenhuisbestuurder van  het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis is nauwelijks met zichzelf bezig. 

Peter: “In dit  ziekenhuis werken we met aandacht voor aandacht samen aan betrouwbare, gastgerichte,  topklinische, acute en veilige netwerkzorg.

Mijn missie is om mensen met vakkundige zorgverlening zoveel mogelijk zelf regie te laten voeren over de kwaliteit van hun leven. Wanneer patiënten in staat zijn om zich aan te passen aan de realiteit van hun ziekte, of hun vermogen om zichzelf te herstellen versterken, ben ik tevreden.” 

Sensitiviteit

Persoonlijk volg ik Peter Langenbach al sinds 2012. Hij was toen CFO en bestuurslid bij  het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Zelf startte ik daar met mijn eerste Management Development  Leergangen aan unithoofden en stafmedewerkers. Ik raakte geïntrigeerd door de integrale visie van Peter Langenbach op leiderschap en organisatieontwikkeling. 

Nu, tien jaar later, herken ik zijn leiderschapsstijl als ‘heel-begaafd’. Heel-begaafde leiders hebben een transformatieve kracht die heelheid in verzwakte systemen kan brengen, omdat ze bij uitstek geschikt zijn om patronen te doorzien en te doorbreken. 

Ze zijn in staat om het tij te keren, door niet mee te gaan met de stroom, maar door een ander voorbeeld te stellen en -innerlijk en uiterlijk- grenzen te stellen aan bestaande machtsongelijkheid en de status quo. 

Het maakt Peter Langenbach in mijn ogen met recht en rede een ‘lichtend  voorbeeld’: een leider die door zijn ruime bewustzijn, zijn groot rechtvaardigheidsgevoel, zijn intensiteit om van betekenis te zijn voor het grotere geheel, zijn hoge mate van sensitiviteit heelheid brengt. 

Peter: “Ik ben inderdaad heel sensitief en tune elke dag in om te voelen hoe het met iedereen en met het gehele ziekenhuis gaat.

Ik ben eigenlijk niet snel verbaasd, omdat ik persoonlijke en organisatie- en maatschappelijke ontwikkelingen vaak al van tevoren zie aankomen.”

Schaduwkanten ontmoet

Peter Langenbach kan veel verantwoordelijkheid tegelijkertijd aan.

Dat wordt niet alleen helder door zijn indrukwekkende cv, maar ook tijdens dit interview, waarin we associatief vele kanten van  leiderschap en organisatieontwikkeling belichten.

Leiders die eenvoud en helderheid willen brengen, moeten eerst hun eigen schaduwdelen onder  ogen komen. Dan worden ze evenwichtiger, waardoor ze een organisatie kunnen begeleiden naar heelheid met balans en congruentie. 

Peter Langenbach is zijn schaduwkanten tegengekomen op de Koninklijke Militaire Academie (KMA). Zeer waardevol voor een functie als bestuurder van een complexe organisatie als een ziekenhuis. 

Peter: “De basis voor mijn leiderschap is gelegd op de KMA. Daar leerde ik  dat goede leiders weten wat volgen betekent. Om altijd de basis op orde te hebben. Dat iedereen even belangrijk is en een bijdrage levert. 

Met mijn medestudenten heb ik gedurende vier jaar diverse  trainingsmissies doorstaan door wekenlang commando’s op te volgen.

Ik heb vele stormbanen gezien en hindernissen genomen, soms tot bloedens toe of een ontstoken elleboog. Soms lag ik huilend in mijn tent, maar ondanks fysieke pijn zat er maar één ding op: doorgaan. Na deze vier jaar dacht ik dat alles wat hierna komt, gemakkelijk moest zijn”.  

Aandacht voor aandacht

Omdat Peter een stevige basis heeft en vertrouwt op zijn eigen kompas gaat hij uitdagingen niet uit de weg. Van zijn ouders kreeg hij mee hoe belangrijk aandacht voor aandacht is. 

Peter: “Mijn ouders  waren beide verpleegkundige en hadden veel aandacht voor mij en mijn broer. Mijn moeder creëerde een gezellige gastvrije open sfeer, zodat het huis altijd vol vrienden was.

Mijn vader was ambulanceverpleegkundige en daarom vaak weg van huis, maar hij was er altijd als er iets te zien of vieren was, zoals langs de lijn bij het voetbal. 

Mijn vader is nog steeds begaan met patiëntenzorg en was zeer gedreven in zijn werk. Dat herken ik bij mijzelf. Zelf werk ik ook hard en ben ik vaak weg  van huis, maar voor belangrijke momenten met mijn vrouw en drie kinderen maak ik altijd tijd.”

Inspirerende leermeesters 

De aandacht voor de essentie en oorspronkelijke intentie van zorg was Anton Westerlaken, de voorganger van Peter Langenbach, opgevallen. Deze vroeg hem eind 2015 om lid van de Raad  van Bestuur te worden van het Maasstad Ziekenhuis.

Langenbach aarzelde geen moment. Helaas werkten ze slechts een jaar samen, omdat Westerlaken zich vanwege zijn gezondheid uit het bestuur moest terugtrekken. 

Peter: “Anton was een leermeester voor me. Hij was een visionair en de founding father van de netwerkzorg die we vanuit dit ziekenhuis met andere zorgaanbieders in de  regio hebben opgezet.

Ik zet zijn missie voort om onderlinge concurrentie in de zorg om te buigen naar een netwerkorganisatie waar samenwerken centraal staat graag.”  

Langenbach heeft altijd inspirerende leermeesters gehad. Niet alleen ziekenhuisbestuurders, ook generaals en kolonels binnen defensie. Hij merkt nu op zijn 52e dat hij langzamerhand zelf een voorbeeld is geworden voor anderen. 

Samen met leiderschapstrainer Mirjam Speelmans en oud-ziekenhuisbestuurder en kerndocent Kees Donkervoort leidt Peter Langenbach in de opleiding ‘Succesvol Besturen van Ziekenhuizen’ (SBZ) van SIOO ziekenhuisbestuurders in spé op tot transformationele leiders. 

Als adjunct-professor bij TIAS School for Business and Society in Tilburg doceert hij aan beginnende medisch specialisten over de toekomst van de zorg en zijn grote passie waardegedreven zorg (Value Based Health Care). 

Peter: “Bijdragen aan de ontwikkeling  van mensen geeft me energie. Het geeft me misschien wel de meeste voldoening in mijn leven.  Daar hoort het opvoeden van mijn eigen kinderen dus ook bij, al is dat eigenlijk nog best lastig.”. 

Holistische leiders en heelkundige managers 

In een vitale, veerkrachtige organisatie werken holistische leiders en heelkundige managers nauw met elkaar samen. Holistische leiders hebben overzicht en inzicht over het geheel en  kijken met een meervoudig perspectief.

Hun belangrijkste taak is om de intentie van heelheid in de organisatie gepassioneerd voor te leven, uit te stralen en deze coachend  en interveniërend te integreren op alle lagen van de organisatie.  

De heelkundige manager is verantwoordelijk voor de uitvoering van het strategische plan, dat  gekoppeld wordt aan de oorsprong, essentie en intentie van de organisatie.

Heelkundige managers zijn, net als chirurgen in ziekenhuizen, degenen die de besluiten moeten nemen. Deze managers passen toe wat de holistische leider(s) voor ogen hebben met de organisatie en haar producten of dienstverlening. (Lees hier een interview met Marieke van Voorn op Re-story over haar boek Heel de organisatie en hoe het helen van ziek organisaties om leiderschap vraagt)

Peter Langenbach heeft zowel een holistische als een heelkundige leiderschapsstijl: “Ik ben een leider die in alles wat ik doe onze essentie ‘de kwaliteit van leven van onze patiënten verbeteren’ en de ambities uit de strategie voorleef in dit ziekenhuis. 

Ik kom gerust vijf minuten te laat in een vergadering, omdat ik een zoekende patiënt op weg heb geholpen.

Iedereen weet dat van mij en niemand neemt het me kwalijk, omdat iedereen er inmiddels van doordrongen is dat de essentie van ons werk ‘veilige kwalitatieve patiëntenzorg’ is. Ik geef veel ruimte én ik stel hoge eisen. 

Omdat het mij om echtheid gaat, kijk ik mensen graag in de ogen. Sparren is mijn stijl om anderen op weg te helpen met besluitvorming. Daarnaast heb ik een toekomstvisie op zorg waarbij samenwerken en  gelijkwaardigheid de leidraad zijn”.

Soms grijpt Peter Langenbach zelf in. “Toen ik nog niet zo lang bij het Maasstad Ziekenhuis werkte, heb ik bij de spoedeisende hulp ingrijpend geïntervenieerd.

Er was een sfeer ontstaan die niet paste binnen ons doel om ‘gastvrije zorg’ te leveren. Tegenwoordig wordt onze spoedeisende hulp door zowel patiënten als ambulanceverpleegkundigen als open en zeer professioneel ervaren. 

Bij het Spijkenisse Medisch Centrum, waar ik bestuurslid ben, heb ik ook drastisch ingegrepen. Het centrum was enkele jaren geleden nagenoeg failliet.

Als een heelkundige manager heb ik moeten ‘wegsnijden’ wat niet meer bijdroeg aan het geheel én als holistisch leider heb ik de focus weer teruggebracht naar de essentie van ziekenhuiszorg. Dit leidde tot een veerkrachtig ziekenhuis met mooie zwarte cijfers.”

Organisatietrauma  

Het Maasstad Ziekenhuis heeft een lange geschiedenis met fusies. Voor de verhuizing in 2011 stond het ziekenhuis bekend als concurrerend. Bij de verhuizing naar het nieuwe pand is er een multiresistente klebsiella bacterie meegekomen. 

In Zorgvisie (2/11/2011) sprak men over een ‘gebrek aan aandacht voor de patiëntenzorg en te veel focus op de verhuizing’, en werd geconcludeerd dat de uitbraak vermijdbaar was.

Dat zorgde in die periode voor veel leed onder patiënten en personeel. Het leidde tot het ontslag van de toenmalige Raad van Bestuur en het vertrek van de Raad van Toezicht.  

Het is een organisatietrauma dat emotionele sporen naliet in de onderstroom van het Maasstad Ziekenhuis. Door de gerichtheid op samenwerking en netwerkzorg van eerst Anton Westerlaken en nu Peter Langenbach zijn de emotionele wonden geheeld en is het ziekenhuis veerkrachtiger dan ooit. 

Wat Peter Langenbach intern doet, laat hij met externe partijen niet na.
Peter: “Ik ben echt trots op het Maasstad Ziekenhuis en bijvoorbeeld ook op de samenwerking met Feyenoord ook door het feit dat ik, net als velen in dit ziekenhuis, fan van Feyenoord ben.

In 2021 zijn we daarom met onze buren het ‘Fitter met Feyenoord’-leefstijlprogramma voor patiënten en medewerkers gestart, om zo meer aan preventie te doen en er consequent aandacht aan te geven. Het is voor zowel Feyenoord als voor ons een groot succes.”

Zo binnen, zo buiten  

Ook in onderhandelingen  met zorgverzekeraars staat het ‘waarde toevoegen aan de zorg’ voor elkaars patiënten en (dus) verzekerden altijd centraal. 

Peter: “Ik voer mijn visie over de essentie van zorg in alle gesprekken door.

Dat  leidt ertoe dat het gesprek met de ene zorgverzekeraar soepeler verloopt dan met een andere, omdat  ik wars ben van perverse prikkels die gericht zijn op omzet verhogen, maar de kwaliteit en kwantiteit  van zorg in de weg staan. Kwaliteit van leven voor onze patiënten staat in al mijn onderhandelingen voorop. 

Deze integrale visie op het verlenen en verzekeren van zorg blijf ik voortdurend uitleggen en  communiceren, om zo het bewustzijn te creëren dat we geen verschillend belang hebben, maar een  gezamenlijk: onze patiënten zijn immers de verzekerden van de verzekeraars.” 

Lees hier meer verhalen in de reeks lichtende voorbeelden

Heel de organisatie

Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie van Marieke van Voorn is gepubliceerd door uitgeverij Haystack en is verkrijgbaar via Managementboek.nl en de website van Marieke van Voorn.

Hier op Re-story vind je een interview met Marieke over haar boek.

Contact marieke@healingleaders.org

Peter Langenbach verlaat Maasstad Ziekenhuis

Eind maart 2022 maakte Peter Langenbach bekend dat hij per 1 juli start als directeur Zorginkoop bij zorgverzekeraar Zilveren Kruis. Hij is trots op de ontwikkelingen die het ziekenhuis waaraan hij tot 1 juli leiding geeft heeft doorgemaakt en kijkt uit naar een nieuwe uitdaging. “Ik zie het als een mooie kans om bij te dragen aan het betaalbaar en toegankelijk houden van de zorg en kijk uit naar de samenwerking met mijn nieuwe collega’s”, schrijft hij daarover in een LinkedIn-post.