Het is tijd om politici en beleidsmakers te wijzen op hun verantwoordelijkheden voor wat we momenteel zien mislopen met mensen, en met de planeet.

Europese beleidsmakers zetten in navolging van de Verenigde Staten de rem op de ecologische transitie. Omdat ze er niet uit zijn hoe die transitie te rijmen met een beleid dat de almaar hoger oplopende staatsschuld weer onder controle moet krijgen en de verkiezingsbelofte de koopkracht op peil te houden.

Nadat ook in ons land premier Alexander De Croo en Vlaams minister Zuhal Demir een pleidooi hielden om ‘de pauzeknop’ in te drukken inzake de natuurherstelwet lijkt ook in landen als de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk het terugdraaien van de klok rond alles wat met klimaat te maken heeft aan de orde te zijn.

In The Economist werd daarover zelfs de term ‘anti green’ gebruikt. Daar liggen financiële en politieke redenen aan ten grondslag.  

Rechtsomkeer rond de ecologische transitie

In Vlaanderen kwam de Vlaamse regering bij monde van minister-president Jan Jambon in de Septemberverklaring met het voorstel om twintig miljoen euro te investeren in steunmaatregelen voor het aankopen van elektrische wagens, terwijl investeringen in het openbaar vervoer in die verklaring dode letter bleven.

Re-story coöperant Dirk Holemans betoogt in een opiniestuk in De Morgen dat het om de verkeerde elektrische wagens gaat, omdat de investeringen eigenlijk naar trams zouden moeten gaan.

Met andere woorden: Vlaanderen komt met een eigen interpretatie van een ecologisch beleid.

Tegelijk kondigde de Franse president Emmanuel Macron vorige week aan te opteren voor een ‘écologie à la française’, wat hem meteen op heel veel kritiek kwam te staan van de klimaatactivisten.

In Groot-Brittannië had premier Rishi Sunak het dan weer over een ‘nieuwe benadering’ van de klimaatproblematiek.

Dat is natuurlijk een eufemisme, omdat zowel bij onze zuiderburen als aan de andere kant van het Kanaal de politiek niet alleen resoluut op de rem gaat staan rond ecologische transitie, ze maakt eigenlijk rechtsomkeer.

Zo wordt in Groot-Brittannië het verbod om wagens die draaien op verbrandingsmotoren verschoven naar een latere datum.  

Patstelling

De ‘net zero emissie’ wordt dus eigenlijk op de hele lange baan geschoven. En dat heeft vooral te maken met politiek opportunisme.

In de peilingen ligt de Britse conservatieve partij van Sunak immers ver achter op Labour. Hij wil zich echter niet gewonnen geven.

Door de populistische toer op te gaan hoopt hij de stemmen te winnen van grote delen van de bevolking, die denken dat de ecologische transitie hun koopkracht zwaar zal aantasten.

De kern van het probleem is dat men overal ter wereld door de vertrouwde economische bril blijft kijken: mensen moeten vooral blijven consumeren om de economische motor te doen draaien. Hierdoor ontstaat een haast onoplosbaar vraagstuk.

Hoe kunnen beleidsverantwoordelijken en politici de ecologische transitie versnellen en de doelstellingen halen die op de achtereenvolgende klimaattops zijn vooropgesteld?

Doelstellingen waarvan wetenschappers overigens blijven verklaren dat ze ontoereikend zijn. De dagelijkse stroom aan berichten over orkanen, extreme hitte en zware overstromingen, zoals vorige week nog in New York, illustreren dat. 

En hoe kunnen beleidsverantwoordelijken tegelijk zorgen dat de prijzen voor consumenten en ondernemers niet de pan uit swingen en de nu al enorme staatsschuld niet verder oploopt?

Volgens het Institute for International Finance is de wereldwijde schuldgraad opgelopen tot 307.000 miljard dollar of 336% van het wereldwijde BBP, zoals ook Edin Mujagic in deze bijdrage op LinkedIn schrijft.

Een en ander lijkt op een enorme patstelling en het blijft de vraag hoe politieke verantwoordelijken die ooit zullen kunnen oplossen. Hoe kunnen ze de ecologische transitie versnellen zonder de staatschuld nog verder te doen oplopen?

Het lijkt een onmogelijke taak. Een echte ecologische transitie tot stand brengen zal, hoe we het ook draaien of keren, gigantische investeringen vergen.

En die zullen vooral van de overheid moeten komen, want welk gezin of welke onderneming is vandaag bereid om “de juiste prijs” te betalen voor energie en elektriciteit? 

Hypocrisie tiert welig

Ondertussen blijft de hypocrisie welig tieren.

Omdat zowel zij die zeggen dat geen grote schokken nodig zijn om de wereld zodanig te veranderen dat we tot een nuluitstoot van schadelijke stoffen kunnen komen als zij die dat wel beseffen maar niet de moed hebben om de waarheid te vertellen.

Dat geldt nog meer voor zij die helemaal de populistische toer opgaan en blijven beweren dat het allemaal zo erg niet is en dat we nog voldoende tijd hebben om oplossingen te vinden, die voornamelijk gebaseerd zijn op technologie.

Met name in de Verenigde Staten, zorgt dat voor een enorme polarisatie in de samenleving. Omdat - tot spijt van wie het benijdt - trends nog altijd van over de Atlantische oceaan komen aanwaaien zien we een en ander ook al bij ons ontstaan.

In diverse Amerikaanse staten klinken de ‘anti green’-stemmen, die uitdeinen naar ‘anti woke’ steeds luider. Die tweespalt dringt nu ook in de financiële wereld door waar onder druk van de staten die ‘anti green’-campagnes voeren de investeringen van bedrijven in de zogenaamde ESG-fondsen afnemen.

Met andere woorden ; de impactinvesteringen die een hefboom zouden kunnen zijn om een nieuwe wereld te creëren, worden teruggedraaid.

Ondanks heel veel beloftes over het tot stand brengen van een groene golf blijft de politiek, die eigenlijk de omstandigheden moet scheppen om die groene golf tot stand te brengen, getuigen van een gebrek aan verbeeldingskracht.

Een verbeeldingskracht die we wel zien bij tal van ondernemers die tonen dat het wél anders kan, zoals milieu-pionier Antoine Geerinckx en Koen Bosmans, Sarah Bergé en Gert Linthout van Ray & Jules die de koffiesector CO²-vrij gaan maken.

Wereldbeeld herzien

Deze doeners bewijzen dat een andere manier van denken kansen schept om winstgevende ondernemingen uit te bouwen en tegelijk ook inspanningen te leveren die een hefboom zijn voor de ecologische transitie.

Ook gereputeerde economisten, onder wie Jean Tirole, de Franse directeur van de Toulouse School of Economics die in 2014 de Nobelprijs voor economie won, pleiten ervoor om onze manier van denken te veranderen. Laten we ons wereldbeeld herzien - zoals ook het hoger doel van Re-story is - bepleit Tirole in het Frnase Le Point.

Maar misschien is meer nodig dan dat.

Het is tijd om politici en beleidsmakers te wijzen op hun verantwoordelijkheden voor wat we momenteel zien mislopen met mensen, en met de planeet.

Dat is wat Mahendra Shah doet in zijn jongste autobiografische boek The Triumphs & Tragedies of a Change Maker.

Onze vriend Jean-Paul Close, die met ons een radioprogramma maakte had het voorrecht het manuscript van dat boek al te lezen en geeft aan dat Shah daarin  gedetailleerd zijn professionele traject binnen de Verenigde Naties beschrijft.

Shah vertelt onder andere dat miljoenen dollars werden besteed aan analyses en rapporten omdat ze belangrijk werden geacht voor beleidsmakers en voor de kwaliteit van duurzaam leven van de mensheid op een planeet met eindige hulpbronnen.

Volgens Jean-Paul is het boek een goed gedocumenteerd bewijs van de verdorven vooringenomenheid van politieke machten die de waarschuwingssignalen en gedocumenteerde adviezen systematisch hebben genegeerd ten gunste van andere prioriteiten en bepaalde belangen, vaak eigenbelangen.

Het is volgens Jean-Paul het bewijs van politieke schuld voor zich voltrekkende humanitaire en planetaire rampen: “Nooit eerder hebben we zo'n duidelijke getuigenis gelezen. Het is hoog tijd dat dit systematische misbruik een halt wordt toegeroepen en overgaat in een nieuwe vorm die in harmonie is met het leven, waarbij alle mensen en onze natuurlijke omgeving betrokken zijn.”

We kunnen dan ook alleen maar hopen dat het terugdraaien van de inspanningen rond de ecologische transitie die we nu in veel landen zien, niet in dezelfde lijn ligt van het negeren van adviezen, maar wel een ogenblik van reflectie is om, zoals Jean Tirole en wij bij Re-story voorstellen, de wereld helemaal anders te gaan bekijken. 

Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …

Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met je doen. Het gaat niet alleen om bereiken, maar vooral om beraken.

Waar zie jij een rem op de ecologische transitie? 

We horen het graag van je in de comments hieronder …