De wereld van vandaag is zodanig onvoorspelbaar dat organisaties en hun leiders bijzonder creatief moeten zijn om zich telkens snel aan de veranderende context aan te passen. De coronacrisis heeft die waarheid nog versterkt en zelfs geleid tot situaties die men eerder verwacht in een programma vol absurditeiten zoals het al vaak bekroonde ‘Wat als…?’ dan in de werkelijkheid. ‘Wat als … Brussels Airlines plots niet meer kan vliegen, omdat alle vliegtuigen voor eeuwig aan de grond moeten blijven?’ In plaats van daar een absurd vervolg aan te breien, zoals programmamaker Tim Van Aelst zou doen, ging bedrijfsuitgever Bert Van Wassenhove van THINK with people de uitdaging aan om daar een concreet antwoord op te formuleren.

Het antwoord zal wellicht velen verrassen: maar ook zonder vliegtuigen zou Brussels Airlines op basis van de talenten van zijn medewerkers, zijn eigen identiteit en wat het bedrijf nu al gewoon is te doen volgens Bert Van Wassenhove een gezonde organisatie kunnen zijn.

Visie als oriëntatiepunt

De almaar veranderende context zorgt ervoor dat organisaties zich als het ware in een jungle moeten voortbewegen met dichte bebossing en plots opduikende rivieren. Zonder kompas geraken ze dan niet op de bestemming die ze hebben vooropgezet. 

“Bedrijven hebben een visie nodig als oriëntatiepunt”, zegt  Bert Van Wassenhove. “Zonder dat kompas verdwalen ze uiteindelijk. Als ze wel de richting kennen waar ze naartoe willen, kunnen ze in de dagelijkse praktijk nochtans wendbaar zijn en bijsturen zonder in chaos te belanden. 

En het kan eigenaardig klinken in een tijd waarin veel organisaties handenvol geld uitgeven aan bootcamps en brainstormweekends en waarin op de website en aan de wanden van het bedrijfspand mooie woorden te lezen zijn over missie en visie, maar veel organisaties hebben niet echt een goed kompas. 

Ze varen te vaak blind op een gps die geen rekening houdt met doodlopende straatjes. En hun visie blijft ook vandaag nog altijd veel te veel beperkt tot hoe ze de dingen vandaag doen. Ze hebben een visie die te weinig … visionair is. Die veel te weinig rekening houdt met wie de mensen zijn die dagelijks concreet gestalte moeten geven aan die visie.

Zelfs als in die visie met veel bombarie wordt aangegeven dat het bedrijf sterk staat in “out of the box”-denken, blijft die box het beperkende referentiekader.”

De gouden cirkel

Wereldwijd hebben al honderdduizenden bedrijven ondervonden dat het definiëren van een missie en een visie en het duidelijk communiceren daarover geen gemakkelijke opdrachten zijn. De woorden alleen al zijn een beetje dubbelzinnig en niet voor iedereen duidelijk te begrijpen. 

Simon Sinek ontwikkelde daarom een aantal jaar geleden zijn ‘gouden cirkel’, waarin hij aangeeft dat bedrijven moeten starten met het Waarom.

“Het is een pleidooi,” zegt Bert, “om bedrijven te bouwen vanuit het antwoord op de ‘Waarom’-vraag, vervolgens te kijken ‘Hoe’ dat bedrijf dat anders realiseert dan anderen om dan te eindigen bij ‘Wat’ het bedrijf levert. Met andere woorden: de vraag waarom bedrijven doen wat ze doen, staat centraal.” 

Het sterke aan dit concept is volgens Bert dat organisaties in alle omstandigheden kunnen terugkeren naar hun ‘Waarom’ en ‘Hoe’. “Wat ze precies doen -of het nu evenementen organiseren, een restaurant openhouden, speelgoed verkopen of videofilms maken is- kunnen en moeten ze aanpassen aan de steeds veranderende context. 

 Hoe ze dat doen kan eventueel nog bijgestuurd worden, maar de visie blijft overeind. Het ‘Waarom’ is de echte kern, het DNA, de ziel en het kompas van de organisatie dat haar ook in de hardste storm de juiste weg blijft tonen.”

Het ‘Waarom’ van Brussels Airlines zonder vliegtuigen 

 In theorie is het natuurlijk gemakkelijk om te spreken over het ‘Waarom’ als kern en kompas. Maar dat in de praktijk waarmaken als de context voor een tsunami van veranderingen zorgt, zoals nu is gebeurd tijdens de coronacrisis die wellicht ook de komende maanden nog voor onverwachte uitdagingen zal zorgen, lijkt een stuk moeilijker. 

Vliegtuigen zullen nog niet onmiddellijk voor altijd aan de grond blijven. Vlaams verkeersminister Lydia Peeters illustreerde da treffend door zelfs voor een verplaatsing van Brussel naar Antwerpen het vliegtuig nam.

“Maar stel dat het toch zou gebeuren: zou een organisatie als Brussels Airlines vanuit haar ‘Waarom’ dan ook kunnen overleven door ook het ‘Hoe’ en ‘Wat’ enigszins anders in te vullen? Ik ben overtuigd van wel.

De missie die nu op de website van Brussels Airlines staat. is: wij willen de meest persoonlijke luchtvaartmaatschappij zijn, mensen samenbrengen en van reizen weer een plezier maken.

Dat is een mooi begin voor het definiëren van een ‘Waarom’ Als ik die opdracht zou krijgen, zou ik natuurlijk eerst in gesprek gaan met de verantwoordelijken van Brussels Airlines, maar hier wil ik de oefening gewoon theoretisch eens maken om aan te geven dat ook op de op het eerste gezicht meest absurde ‘’Wat als…’-vragen wel degelijk concrete antwoorden mogelijk zijn. 

Vanuit de huidige missie zou een Brussels Airlines zonder vliegtuigen zijn ‘Waarom’ kunnen definiëren als: ‘Wij streven naar een open en inclusieve wereld door mensen van over de hele planeet samen te brengen op een persoonlijke en plezierige manier’. 

Op de vraag hoe Brussels Airlines dat wil doen, kan het bedrijf het volgende antwoord formuleren: ‘Door in te zetten op mensen met een open geest die op hun manier onze visie nastreven. Elke klant verdient onze onverdeelde aandacht en ondersteuning bij het ontdekken van de wereld. Onze specifieke kennis van de Afrikaanse markt verleent ons een extra competitief voordeel voor dat werelddeel’. De medewerkers die ook nu al in dienst zijn kunnen dat ‘Hoe’ immers waarmaken.”

Rendabel maken

Vanuit het ‘Waarom’ en het ‘Hoe’ kan de organisatie volgens Bert Van Wassenhove gaan invullen welke producten of diensten ze kan aanbieden. Bert ziet vier activiteiten die Brussels Airlines zonder vliegtuigen rendabel kan maken:

1. Ondersteunen van bedrijven en organisaties bij het uitbouwen van een globale business en internationale samenwerking. Dit met een focus op respect voor zowel culturele, economische, sociale als ecologische aspecten. De organisatie kan bijvoorbeeld bijstand verlenen bij het uitwerken van een exportstrategie die niet enkel rekening houdt met het hoogst mogelijke rendement, maar ook met ecologische en andere factoren.

2. Optimaliseren van de interactie tussen bedrijven en landen wereldwijd. Organiseren van de perfecte mix tussen a-synchrone communicatie (mail, chat, …), synchrone communicatie (audio- en video conferencing) en fysieke verplaatsingen met de nieuwste vervoermiddelen. Bijvoorbeeld door het organiseren van meetings voor internationale bedrijven en organisaties die niet via video kunnen verlopen op de ecologisch en economisch meest optimale plek.

3. Organiseren van internationale reizen voor particuliere reizigers om hen op een veilige, comfortabele en plezante manier in contact te brengen met de rijkdom van de wereld. Bijvoorbeeld door samen te werken met partners voor (eletrische) vliegreizen (denk aan de Duitse start-up Lilium die focust op de bouw van kleine elektrische vliegtuigjes en waarin Nico Rosberg één van de belangrijke investeerders - nvdr), treinreizen, reizen per (vracht-)schip en andere modi om de optimale reiservaring te garanderen.

4. Kennis delen via opleidingen op de domeinen van internationale logistiek, import-export, internationaal samenwerken en meer onderwerpen die internationale relaties positief kunnen stimuleren.

Een dergelijke totale ommekeer van een bedrijf is natuurlijk niet in een handomdraai te realiseren. De vliegtuigen zijn morgen niet weg, en waarschijnlijk blijven die ook nog wel heel lang. Maar door een visie te formuleren die scherp in de toekomst kijkt, inspireert en ruimte laat om te groeien, kan ook een luchtvaartmaatschappij een positieve rol opnemen in de maatschappij. Een rol die veel verder gaat dan zo veel mogelijk mensen in zo goedkoop mogelijke vluchten stoppen. 

Een rol die een luchtvaartmaatschappij perfect in staat stelt om ‘beter voor mij’ en ‘beter voor de wereld’ hand in hand te doen gaan. Ik ben ervan overtuigd dat de teams van elke organisatie over voldoende creativiteit beschikken om eventueel met externe begeleiding een dergelijke oefening te maken.

‘Wat als…?’ is niet alleen een goed uitgangspunt om absurde humor te maken, maar ook om die creativiteit te stimuleren en tot ontbolstering te laten komen.”

Wie help je mensen worden

In ons interview met Thomas Kolster gaf die aan dat we eigenlijk nog een stap verder moeten kijken dan het ‘Waarom’: als merk of bedrijf moet je volgens hem de vraag stellen wie je mensen helpt worden.

Bert : "Als ik de ideeën van Kolster toepas op Brussels Airlines, dan kan ik zeggen: ‘wij willen mensen laten ontdekken dat ‘rijk’ niet alleen een materiële vertaling kan krijgen, maar dat ze ook rijk kunnen zijn door op allerlei manieren andere culturen te leren ontdekken en ermee in interactie te gaan. Met die vier activiteiten voor een Brussels Ailines zonder vliegtuigen zou het perfect als slagzin kunnen gebruiken dat het mensen helpt om zichzelf te verrijken via contact met andere culturen.”