De Franse filosoof Dominique Bourg, professor emeritus aan de universiteit van Lausanne en auteur van het boek Le marché contre l’humanité (De markt tegen de mensheid) zegt in een interview met de nieuwssite 20 Minutes dat het coronavirus wel degelijk aantoont dat de beschaving, zoals we die vandaag kennen aan het ineenstorten is.  Toch hebben de befaamde collapsologen volgens hem maar gedeeltelijk gelijk. Hij heeft ook nog wat hoop, vooral omdat her en der al “grassprietjes van een nieuwe economie door het beton groeien” en omdat diverse marktonderzoeken aangeven dat een veel groter gedeelte van de bevolking na deze crisis wel degelijk bereid zal zijn tot een gedragsverandering.

Dominique Bourg moet geen seconde nadenken over het antwoord op de vraag of de coronacrisis  het begin is van de ineenstorting van de beschaving zoals die door Pablo Servigne en Raphaël Stevens in hun boek Comment tout peut s’effondrer is voorspeld en ook door hun geestelijk vader de vroegere Franse minister van ecologische transitie Yves Cochet wordt voorzien.

“Natuurlijk”, zegt hij, “En ik blijf me er ook vandaag over verwonderen dat dit nog altijd bij veel mensen niet lijkt door te dringen.

Al een halve eeuw waarschuwen wetenschappers overal ter wereld dat het systeem niet houdbaar is. En toch is men blijven doen of die waarschuwingen een soort misplaatste grap waren. Al wie nog maar een paar weken geleden geen gelegenheid voorbij liet gaan om de ‘apocalyptische doemdenkers’ hooghartig terecht te wijzen, zingt nu toch een toontje lager.”

Bewustzijn dat het anders moet vergroot

Tegelijkertijd nuanceert de auteur van Le marché contre l’humanité de visie van de collapsologen op het einde van de beschaving. Als openlijk ondersteuner van Extinction Rebellion zit hij meer op de lijn van Rupert Read wiens verhaal je hier op Re-story kunt lezen.

Dominique: “Ik twijfel er weliswaar niet aan dat het coronavirus een belangrijke etappe is in de ineenstorting van het model dat we de afgelopen decennia zo hebben verheerlijkt, maar ik geloof niet in scenario’s waarbij alles ineens verdwijnt zoals je die wel eens in rampenfilms ziet.

De huidige crisis zal echter ook meer doen dan het bewustzijn vergroten dat het anders moet. In 2008 en 2009 was nog sprake van een geleidelijk proces met een financiële crisis die leidde tot een economische crisis die op zijn beurt sociale problemen veroorzaakte. 

Nu hebben we te maken met een gezondheidscrisis waarin meteen levens op het spel staan en waaruit blijkt hoe broos dat sterk aan elkaar hangende globale economische systeem is.

Ik denk dat we er nu al een kruis over mogen maken dat de duizenden miljarden schulden die nu gemaakt worden om de economische rampen als gevolg van het virus tegen te gaan, ooit zullen worden terugbetaald.”

Ideale wereld 

Dominique Bourg put hoop uit het feit dat de geesten bij veel mensen al gerijpt waren om te kiezen voor een ander soort leven en dat waarschijnlijk na de coronacrisis nog meer gaan zijn.

Dminique: “In november  2019 organiseerde Le Monde een rondvraag, waarin de krant drie ‘ideale werelden’ voorstelde; een ultratechnische zeer liberale wereld, een zeer veilige wereld of een zeer ecologische wereld. 55% van de respondenten koos voor voor meer soberheid en een meer lokale economie, 50% opteerde voor een economie met afnemende groei en 45% voor groene groei. 

En uit een enquête van het instituut Jean Jaurès bleek dat 65% van de Fransen zich akkoord verklaart met de stelling dat de beschaving die we vandaag kennen in de komende jaren ineen zal klappen.

Dat zijn allemaal belangrijke cijfers. We zitten volgens mij al in de dynamiek waarin de mensen echt begrijpen dat de wereld, zoals ze die gekend hebben gaat verdwijnen.”

Gedragsverandering

“Daar komt nog bij,” gaat hij verder, “dat de economische én psychologische gevolgen van deze gezondheidscrisis enorm zullen zijn en dat we weer een heel warme zomer gaan krijgen. Met andere woorden, de coronacrisis is slechts het begin van extreme veranderingen. 

Volgens mij toont het virus op kleine schaal wat we gaan krijgen door de klimaatverandering. De enige manier om daar het hoofd aan te bieden, is terugkeren naar de basis en op wereldschaal de uitstoot verminderen. Dat gaat niet via technische ingrepen, daarvoor zijn gedragsveranderingen nodig. 

Door het coronavirus zullen mensen dat volgens mij beter beseffen. En ik denk ook dat het virus die bijna zekere herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten op de helling zal zetten. Omdat het virus heeft aangetoond dat met name het gezondheidssysteem van de grootste economie ter wereld heel kaduuk is en dat het niet volstaat om te roepen dat er muren zullen worden gebouwd om de natie weer groots te maken.”

Zeer sterke wake-upcall 

Dominique Bourg denkt dat het virus uiteindelijk een goede zaak zal blijken: “Het virus dwingt ons om terug te keren naar wat fundamenteel belangrijk is in het leven. Het dwingt ons om te beseffen dat we niet op dezelfde manier kunnen voortleven.

Het coronavirus gaat keihard op de rem staan van de heilige graal van de groei die we zo lang hebben nagestreefd. Dat is wat we vandaag meemaken en dat is goed. 

Nog veel meer mensen gaan inzien dat het systeem stuk is en dat we een totaal nieuw model moeten bouwen. Het virus leert dat een knuffel meer waard is dan 10.000 likes op Instagram, dat er andere definities nodig zijn voor de termen ‘succes’ en ‘groei’ en dat we, als we willen, ook echt solidair kunnen zijn.

In die zin zorgt het voor wat hoop dat het einde van de beschaving zoals we die nu meemaken, iets nieuws en heel moois kan doen ontstaan.” 

Crowdfunding

Het kan wél anders! Daarom is het hoog tijd voor een nieuw verhaal. Zonder een nieuw verhaal kunnen we het oude verhaal immers niet loslaten. Meer dan ooit zijn we er dan ook van overtuigd dat goede journalistiek activisme is. Daarom zijn we met het online platform Re-story gestart. Op Re-story brengen we de verhalen van denkers met inspirerende ideeën en doeners met richtinggevende initiatieven voor een reset van het economisch en kapitalistisch systeem.

Help je mee inspirerende ideeën en richtinggevende initiatieven voor een reset van economie, onderwijs en maatschappij zichtbaar maken.