Poëtische opstand, esthetische ontwrichting
‘From Tragic to Magic’ is de slogan van het seizoen 2022/2023 van NTGent, dat zich afficheert als ‘het stadstheater van de toekomst. Op 30 mei 2022 was ik bij de seizoenspresentatie. In zijn openingsspeech vroeg artistiek leider Milo Rau aan vijf makers van NTGent om samen met hem te antwoorden op de vraag: 'Wat is het stadstheater van de toekomst?'. Ik neem je met een aantal fragmenten uit die speeches mee naar wat schrijfster en performer Luanda Casella vertelde bij het woord ‘toekomst’. We stellen ook drie voorstellingen voor die we samen met de Re-story community willen gaan bekijken: De Zaak Shell, A Play for the Living in a Time of Extinction en Antigone in de Amazone.
Het
Met het woord ‘het beet Milo Rau zelf het spits af en hij vertelde dat: “‘het’ stadstheater van de toekomst de taak heeft om niet alleen het heden en het verleden op de scène weer te geven, maar ook om over de toekomst te onderhandelen. In dialoog met u het publiek, met de stad, met de wereld.”
Stad
Artistiek leider van Action Zoo Humain Chokri Ben Chikha ging in op het woord ‘stad’: “Wat is dan een stadstheater?” vroeg hij zich hardop af en gaf ook een antwoord: “Het is een barometer in de stad. Wat als we het debat in de stad nog sterker bespelen? Wat als we nog meer bruggen bouwen van kennis? Wat als we nog meer inzetten op een eigen smoel?”
Theater
Beeldend kunstenaar Miet Warlop ging verder met het woord ‘theater’. “Een theater”, zei ze, “is in de eerste plaats een gebouw, een caleidoscoop. Een plaats waar we naartoe kunnen gaan om ideeën uit te wisselen. Of op zijn minst proposities van ideeën om te zien of we elkaar nog herkennen. [...]
Ik hecht meer belang aan een attitude, de manier waarop we met ideeën omgaan omdat ik geloof dat onder het werkelijke beeld een hele houding spreekt die directer is dan de dingen die we kunnen zien horen of aanraken.”
Van
Met het woord ‘van’ stak theatermaker Lara Staal (hier op Re-story lees je een interview met haar over de voorstelling Dissident) vragend van wal: “Van wie is het stadstheater van de toekomst? Wie is eigenaar van het stadstheater van de toekomst? Wie is eigenaar van de stad? Wie van het theater? En wie van de toekomst?”
Het stadstheater van de toekomst kan volgens haar “alleen maar divers (niet van dezelfde soort, meer dan één, uiteenlopend) en pluriform (veelvormig, veelvuldig, meerdere betekenissen of eigenschappen dragend, waarin meer dan één zienswijze of levensbeschouwing verenigd wordt, openstaand voor andere politieke meningen en bereid tot samenwerking) zijn.”
De
Regisseur, schrijver, maker en geluidskunstenaar Jesse Vandamme denkt niet dat ‘HET’ stadstheater bestaat: “Er zijn zoveel theaters als er makers zijn. En zelfs als je het hebt over een specifieke voorstelling, dan nog zal ‘DE’ voorstelling transformeren in een veelvoud van verschillende avonden, elke avond uniek, voortgekomen uit de ontmoeting tussen iemand die op het podium staat en iemand die daar naar kijkt, die luistert: het publiek.”
Toekomst
Het was het deel van de openingsspeech over het woord ‘Toekomst’ door schrijfster en performer Luanda Casella dat me het meest tot de verbeelding sprak en ik kreeg van NTGent toestemming om wat zij vertelde hieronder integraal hier op te nemen. Dit betekent ook dat de vorige sprekers uitgebreider aan het woord kwamen. Hun volledige speeches lees je hier op de website van NTGent. https://www.ntgent.be/nl/nieuws/wat-is-het-stadstheater-van-de-toekomst
Dit is wat Luanda Casella vertelde.
“Als één van de huisartiesten van NTGent, werd ik uitgenodigd om te vertellen over mijn visie op 'de toekomst'; ik vond dit moeilijk omdat ik het gevoel heb dat het net de mystificatie van de toekomst is, die ons tot aan de rand van de afgrond heeft gebracht. Laat mij dit even toelichten:
De mens is duidelijk het idee gaan aanvaarden dat hij zijn eigen toekomst moet bezitten en vormen. En terwijl de mensheid voor de grootste problemen in haar geschiedenis staat, moeten we niet alleen het tempo van de ontwrichting bijhouden, maar ook collectief met disruptieve oplossingen komen.
Mensen lijken te denken dat de beste manier om problemen aan te pakken het vinden van nieuwe manieren om te ontwrichten is; het voorstellen van oplossingen (die vaak een schadelijk vertrouwen in technologie met zich meebrengen) die in werkelijkheid slechts nieuwe manieren zijn om winst te genereren. Op individueel niveau leiden deze oplossingen vaak tot miscommunicatie en disconnectie.
Dus ik denk dat de gedachte die ik vanavond zou kunnen voorstellen de volgende is: Als we kijken naar de algehele banaliteit van ontwrichting en ons richten op ons kunstlandschap, waar we nog een soort van agency hebben, hoe kunnen we deze logica dan verwarren en ruimte scheppen voor poëtische opstand, esthetische ontwrichting voorstellen?
De toekomst hunkert naar verbinding. We zijn wanhopig, verlangen naar ademruimte voor ontmoeting, naar een paar uur zalige rust en naar verzachtende energie voor onze diepste angsten.
In een wereld die ons dagelijks drenkt in een oneindige hopeloosheid, die ons bedwelmt met de tragische waanzin die haar op de een of andere manier nog doet draaien, kunnen we niet anders dan hunkeren naar magie. Maar magie wordt helaas niet uit stof gemaakt; wij moeten componeren.
Er is geen twijfel dat onze verbeelding bedwelmd en verpulverd is door de totale omkering van de ethiek, de totale ontmanteling van communicatie. Maar onze verbeelding is ook gekneusd door de totale ineenstorting van de esthetiek. Velen van ons zijn angstig en hunkeren naar schoonheid.
Ik geloof dat de filosofieën van de toekomst alleen kunnen komen van overlevers, fysieke en mentale overlevers van onze politieke woestenij; inheemse mensen, de landlozen, de migranten, de activisten, queer personen, gemarginaliseerden, en natuurlijk, sommige intellectuelen. Maar het zal ook komen van de overlevers van onze esthetische woestijn; kunstenaars.
In de toekomst proberen we nederig de grenzen van de fictie te verleggen en een soort fantasie te projecteren. Net als kinderen zoeken we het fantastische, het fascinerende en vrezen we het fantasmagorische, maar toch omarmen we het omdat we gewend zijn aan nachtmerries.
Zeggen dat NTGent Het Stadstheater Van De Toekomst is, is als zeggen dat het het stadstheater van het heden is. We leven tenslotte in het heden: het heden is onvermijdelijk de context voor onze reactie en ons antwoord, en dat is essentieel.
In Het Stadstheater Van De Toekomst geven we uitdrukking aan complexe realiteiten van het nu. Utopisch of dystopisch, de ficties die we creëren zijn diep begaan met onze collectieve ervaring.
Dus welkom in ons nieuwe seizoen; moge het angstaanjagend mooi zijn!
Met Re-story naar het theater van de toekomst
Graag stellen we voor om samen met de Re-story community een aantal van die angstaanjagend mooie voorstellingen te gaan beleven. Naar ons idee voorstellingen die ruimte scheppen voor poëtische opstand en een toonbeeld zijn van esthetische ontwrichting.
Voor elke voorstelling hebben we vijftien kaarten gereserveerd. De definitieve prijs moet nog worden vastgelegd, daarom geven we je bij elke voorstelling de richtprijs. Ook wat er nog aan randprogramma bij de voorstellingen gedaan zal worden, bespreken we nog met Saartje Cauwenbergh, ons contact bij NTGent. Alle voorstellingen vinden plaats in Gent.
donderdag 20 oktober 2022 in NTGent (24 euro)
De Zaak Shell
Theatermakers Anoek Nuyens en Rebekka de Wit volgen het klimaatdebat al jarenlang op de voet. Ze bezochten aandeelhoudersvergaderingen van multinationals, lazen speeches en interviews van Shell, ploegden akkoorden en beleidsnota’s van overheden door en noteerden stelselmatig de opmerkingen van hun ooms en buurmannen zodra er tijdens het kerstdiner over de klimaatcrisis werd gesproken. Voor elke stem in het klimaatdebat schreven zij een pleidooi. In De zaak Shell komen al die stemmen samen. Zo verleidt de voorstelling je als toeschouwer tot een stellingname die varieert van empathie tot afkeer en die voor innerlijke verstrikking zorgt.
zondag 6 november 2022 om 15:00 in Minnemeers - Gent (24 euro)
A Play for the Living in a Time of Extinction
Een Brits toneelstuk over de klimaatramp die zich voltrekt, weigert op tournee te gaan maar wordt in Gent integraal opnieuw opgevoerd door de lokale activist en regisseur Martha Balthazar (binnenkort kan je een interview met haar lezen op Re-story).
A Play for the Living in a Time of Extinction is gebaseerd op een concept van de Britse regisseur Katie Mitchell en is een moedige denkoefening over het theater en het leven oog in oog met de klimaatramp. Met slechts enkele instructies, zoals dat de elektriciteit die nodig is om de voorstelling op te voeren, wordt de voorstelling doorgegeven aan plaatselijke kunstenaars. In Gent dus aan Martha Balthazar.
Martha verbindt haar artistieke visie met de sleutelthema's van de voorstelling: Wat is de impact van de mens op de wereld? En hoe blijven we mens met deze kennis in gedachten? Welke erfenis willen we voor de toekomstige generaties? En hoe kunnen we onze band met het hele spectrum van levende soorten herstellen in een tijd waarin de totale uitroeiing een reële mogelijkheid is?
"Ik ga vanavond gewoon proberen jullie wat verhalen te vertellen, over een paar dingen waarover ik heb nagedacht en waar ik zelf onderzoek naar heb gevoerd. Zodat niemand van ons vanavond ondraaglijk eenzaam hoeft te zijn."
A Play for the Living in a Time of Extinction werd ontwikkeld voor Théâtre Vidy-Lausanne. Het is het eerste van twee hoofdstukken in het Sustainable Theatre? -project, waarin dertien theaters in Europa en Azië samen nadenken over manieren om theater duurzamer te maken. (Hier vertelt Anja Van Thuyne erover in een interview dat we voor vdk bank maakten).
donderdag 8 juni 2023 om 20:00 in NTGent 28 euro
Antigone in de Amazone
Milo Rau maakt een politieke Antigone voor de 21ste eeuw, samen met inheemse mensen, activisten en acteurs uit Brazilië en Europa.
De rol van Antigone wordt vertolkt door de inheemse actrice Kay Sara. Het koor door overlevenden van het grootste bloedbad dat de politie aanrichtte tegen landloze boeren.
Voor Antigone in de Amazone reisden Milo Rau en zijn team naar de Braziliaanse staat Pará waar de bossen branden om plaats te maken voor de sojateelt en waar het kapitalisme de natuur verslindt.
Op een bezet stuk land creëert het team in samenwerking met de Movimento dos Trabalhadores Sem Terra, ’s werelds grootste organisatie van ‘landlozen’, een allegorisch stuk over de gewelddadige verwoestingen en ontheemding door de moderne staat, die privébezit belangrijker acht dan het traditionele recht op land.
Milo Rau: “De intellectuele vernieuwing zal niet uit de gated communities komen, waar het autoritaire neoliberalisme tot stand kwam. De filosofie van de toekomst komt uit de bossen, uit de favela’s en de banlieues, uit bezette huizen en monoculturen.”
Bekijk hier de trailer van Antigone in de Amazone