Een leerfestival voor doeners, denkers en dromers die meebouwen aan een betere wereld en van en met elkaar willen leren. En volop genieten! Een gesprek met Buurland initiatiefnemer Ria Baeck en mede-organisator Valérie Carrette. “Het gaan een plek en een moment zijn waar mensen geïnspireerd raken.”

“Van een van de laatste conferenties die ik als deelnemer heb meegemaakt, kwam ik gefrustreerd thuis”, begint Ria Baeck te vertellen.

Ria: “Er waren wel mini-workshops, maar het bleef bij een paar mensen die iets vertelden en een twintigtal deelnemers die luisterden met hier en daar een vraag.

Aan het einde van de conferentie zaten we met zeker honderd mensen in een zaal en dacht ik: wat een gemiste kans! Zoveel expertise, ervaring en verhalen die niet aan elkaar geknoopt zijn.”

Dat ze dat als een gemiste kans ziet, is omdat ze ruime ervaring heeft in begeleiden van participatieve processen.

Ria: “Hoe zorg je ervoor dat mensen tijdens een conferentie betekenisvol met elkaar uitwisselen? Dat ze niet alleen in een luisterpositie zitten en hier en daar een vraag kunnen stellen aan de panelleden vooraan?

Die wereld van collectieve intelligentie en collectieve wijsheid en de methodieken die je daarvoor kan gebruiken, was mijn job”, vertelt Ria Baeck die enkele jaren geleden met pensioen is gegaan.

Maatschappij van morgen

Ria Baeck loopt ondertussen ook al een aantal jaren met het idee om zelf een festival te organiseren. In Diest is ze verder actief kernlid van de vzw Gitannekesfoor en is ze betrokken bij de vzw Kwartiermakerij.

Ria: “De Gitannekesfoor is een festival met veel hoeken af: circus, kinderanimatie, geen sponsors, zoveel mogelijk lokaal en recyclage … De ongedwongen sfeer die daar heerst, ik noem het de Gitannekessfeer, is zo fijn.

Die werelden van collectieve intelligentie en de Gitannekessfeer wil ik al lang bij elkaar brengen. En nu na vele jaren een coöperatieve is opgericht die als regisseur de Citadel in Diest als een tijdelijke invulling gaat beheren, vallen de puzzelstukjes samen.

Die Citadel staat voor een cultuur van alles door elkaar weven, van gezondheid tot klimaat, voedsel, fitness en van alles en nog wat. Het is een beetje de maatschappij van morgen, de perfecte plek om mijn idee voor een festival te realiseren.”

Doorleefde expertise

In de Vuurgroep die Ria rond zich heeft verzameld om het festival Buurland te organiseren, zit ook de bij het gesprek via Zoom aangeschoven sociaal agoog Valérie Carrette.

“Ik zat met dezelfde frustratie als Ria”, vertelt Valérie. “Ik hou van experten, omdat ik daar veel van leer.

Maar mensen doen in hun leven heel veel kennis en wijsheid op. Dat is een vorm van doorleefde expertise. Dat mis ik nog vaak op congressen, in organisaties en in beleid.

Ik vind het daarom heel belangrijk het perspectief en de ervaring van heel veel mensen mee te nemen. Er is, ongeacht wat mensen hebben gestudeerd, heel veel intelligentie.

Veel processen rond collectieve intelligentie en collectieve wijsheid zitten zo in elkaar dat ze als vanzelf inclusie uitnodigen.

Belangrijk bij inclusie is dat mensen een betekenisvolle plek kunnen innemen en zich gewaardeerd voelen.

Ik vind het fijn om mee van die plekken te creëren en in de wereld te zetten.”

Stromen

Om die plek te creëren werken Ria en Valérie nog samen met andere partners, waaronder Avansa Oost-Brabant en Stichting Lodewijk De Raet.

Samen werken ze aan een programma, waarbij verschillende stromen door elkaar lopen.

Ria: “Eén stroom zijn de pioniersverhalen, we interviewen mensen over wat zij in hun pionierswerk met vallen en opstaan hebben geleerd en hoe ze ondanks tegenslagen hebben doorgezet.

Daarna begeleiden we het proces zodat het publiek kan 'verteren' wat het gehoord heeft. Mensen kunnen bijvoorbeeld hun stoel omdraaien om in een klein groepje uit te wisselen wat hen heeft geraakt en wat ze daaruit meenemen.

Er is een andere stroom rond buiten bezig zijn met onder andere een kruidenwandeling, cloudspotting en klassieke workshops over niet klassieke onderwerpen.

Een andere stroom zijn de experten, waarbij het meer gaat over het grote transitieverhaal en waarin we ook steeds in dialoog gaan met het publiek.

Op het programma staat een try-out van een nieuw toneelstuk over de relaties tussen verschillende culturen. Nog meer kunstzinnige accenten komen terug in het werken met kleuren, woord en zang. Er is een dansfeest met een dj.

Natalie Deviaene van BlinkOut staat in voor een stroom rond rust en reflectie met onder andere een stiltekamer.”

Valérie: “Mensen kunnen dus aan veel verschillende dingen deelnemen waardoor veel met en in hen gaat gebeuren. We nodigen ze daarom aan het einde van de dag uit om met elkaar te praten of om op zichzelf even stil te staan bij wat ze die dag hebben geleerd.

Uit die oogst van de dag, kunnen nieuwe vragen of thema's naar voren komen. Daarom is in het programma open ruimte voorzien voor wat er ontstaat: bijvoorbeeld een workshop rond een thema waarover mensen het met elkaar willen hebben, het delen van een verhaal …”

Uitwisseling en toevallige ontmoetingen

Ria: “We zijn opgevoed om stil te zitten en te luisteren en te reproduceren. Niet om kritische vragen te stellen. In klassieke ondernemingen zie je hetzelfde verhaal: de baas beslist.

Ik merk dat mensen zich hier steeds meer van bewust worden en dat een omslag plaatsvindt waarbij mensen zeggen: 'Ik kan hier ook iets'.

Je ziet al veel burgerinitiatieven die het heft in eigen hand nemen. Of het nu gaat om hun straat, een voedselbos of een energiecoöperatie. Ik denk dat die initiatieven en coöperaties nog veel van elkaar kunnen leren.

De energiecoöperaties kennen elkaar waarschijnlijk wel en de voedselbosmensen kennen elkaar ook, maar kennen zij ook de mensen die met zorgzame buurten bezig zijn? Of Community Supported Agriculture (CSA) boerderijen?

We willen Buurland zo ontwerpen dat die uitwisseling en toevallige ontmoetingen plaatsvinden. Het collectieve leren en het verweven van inzichten en hoe de ander zaken aanpakt. Daar zetten we op in en zorgen we dat het gebeurt.”

Permacultuurbloem

Ria deed al een poging in kaart te brengen welke initiatieven al allemaal bijdragen aan ‘een betere wereld’. (zie tekening).

Ria: “Duurzame energie en duurzame materialen zijn maar een weg in de transitie. Er zijn ook mensen bezig met tuinstraten, rond dialoog voeren, rond armoede, voedsel of grond.

De lijst is eindeloos, maar het gaat uiteindelijk om de vraag: wat is een echt goed leven? Geen rijkdom, maar een vervullend leven. Rijker in zingeving, contacten en samen dingen doen.

Ik kom uit een klein dorp met 1100 inwoners. Mijn ouders waren betrokken in het verenigingsleven, je zou ze kunnen zien als de stewards van het dorp.

Ik vond de kermis geweldig, daar kwam je iedereen tegen en kon je samen plezier maken. Dat gevoel zijn we op veel plaatsen kwijt.

We moeten niet terug naar die tijd van toen ik vijftien jaar was, maar wat is de nieuwe vorm? Die proberen we met Buurland te vinden.

Al die doeners, denkers en dromers in energie, voeding, grond, zorg zijn allemaal buren van elkaar. Kunnen we iets meer beleven en belichamen wat dat inhoudt?”

Valérie: “De tekening van Ria lijkt heel hard op de permacultuurbloem, waarin alles in het ecosysteem hoe dan ook met elkaar is verbonden.

Wij zijn ook deel van een ecosysteem: we zijn verbonden, alleen doen we alsof dat niet zo is. Sterker nog: we doen heel hard het omgekeerde.

We trekken onszelf heel snel terug in plaats van met elkaar verbonden te blijven of naar elkaar uit te reiken. Dat is boeiend om te onderzoeken.”

Ria: “Buurland is een experiment en het is geslaagd als mensen zeggen: dit wil ik volgend jaar weer!

Daarnaast is het festival geslaagd als we ervoor kunnen zorgen dat het festival niet stopt op zaterdagavond en we de sprokkels en sprankels, de inzichten, de leerpunten, de vragen, de poëzie, gedichten en kunstwerken zodanig kunnen oogsten dat ze ook na het festival nog een positief rimpeleffect hebben.”

De plek praat ook mee

De Diestse Citadel is een iconische groene locatie op wandelafstand van het station en het centrum van Diest. De komende jaren wordt in de Citadel gebouwd aan de stad van morgen.

We gaan 'kwartier maken', we zijn de ‘soldaten’ die voorop lopen om een goede plek te vinden om te overnachten. Mensen met goesting en ideeën bijeen brengen is daarvoor de belangrijkste strategie.

Ria: “De Citadel is ongelofelijk groot, ik denk dat de citadel 11.000 vierkante meter beslaat, waarvan 8.000 vierkante meter als te gebruiken ruimte.

Diest is een kleine stad die net de kaap van 25.000 inwoners heeft bereikt en heel veel erfgoed op haar grondgebied heeft. Naast de Citadel zijn er nog een fort, kerken, kloosters …

Diest was ooit een rijke Oranjestad onder het bewind van het Huis van Oranje-Nassau, maar het budget van zo'n kleine stad kan het onderhoud en beheer van al dat erfgoed niet aan.

We zijn nu volop bezig om leven te brengen met de tijdelijke invulling van de Citadel. Het wordt een broedplek voor creativiteit en innovatie, met ruimte voor circulair ondernemerschap, evenementen, verenigingen, natuur en cultuur, sport en ontmoeting.

Buurland is een van de eerste grote activiteiten die binnen dit kader in de citadel plaatsvinden."

Valérie: “De impact van het festival zou kunnen zijn dat Diest binnen een aantal jaar meer inwoners telt! Mensen die naar Buurland komen, gaan die dynamische plek ontdekken, ondergedompeld worden in wat daar allemaal aan het ontstaan is en echt iets meemaken.

Door de activiteiten op de Citadel en het Buurland leerfestival kunnen mensen zich gaan verbeelden welke plekken in hun eigen omgeving het verdienen om terug tot leven gebracht te worden.

Dat effect van Buurland zal niet meteen zichtbaar zijn, maar ik geloof dat het een plek en een moment gaan zijn waar mensen geïnspireerd raken.

Het is misschien een afstand om naar Diest te komen, maar ik weet van pelgrimstochten dat het onderweg zijn de moeite waard is. Je kan Buurland als een herberg zien waar je kan proeven van de diversiteit van al die denkers en doeners samen, wat die allemaal in de wereld zetten en van de plek zelf.

Er gaat veel gebeuren in die herberg. Het wordt iets bijzonders. Dan is het ook tof om op de terugweg de tijd te hebben om alle ervaringen en gesprekken te laten bezinken. Het geeft je tijd voor verwerking en reflectie.”

Het leerfestival Buurland vindt plaats op vrijdag 13 en zaterdag 14 september 2024 in de Citadel van Diest. Meer info & tickets. Op vrijdag is Kees Klomp alvast van de partij.

Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …

Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met je doen. Het gaat niet alleen om bereiken, maar vooral om beraken.

Kom jij naar Buurland in de Diestse Citadel? We ont-moeten je daar graag!

We horen het graag van je in de comments hieronder …

📖 Leerfestival Buurland in de Diestse Citadel biedt ruimte voor uitwisseling en toevallige ontmoetingen tussen doeners, denkers en dromers van de nieuwe wereld