📖 Duurzaam organiseren is niet voor luilakken
Organisaties kunnen de lessen van de natuur goed gebruiken om een nieuw duurzaam model te vinden. Geen groeimodel, maar een bloeimodel. Duurzaam organiseren is dan ook niet voor luilakken, betoogt organisatie-adviseur Els Molenaar van Bloomingorg, het is hard werken, met de handen en voeten in de aarde. “Bekijk je organisatie, of je team nu eens als een leeg veld, waar je dingen wilt realiseren. Jij bent de tuinman die de moestuin gaat inrichten.”
Ik ben blij! Steeds meer mensen zien het belang van duurzaamheid en diversiteit. Toch er is nog veel omdenken nodig voordat we werkelijk in staat zijn om onze samenleving en onze organisaties, duurzaam in te richten.
“Net als in de landbouw heerst er in veel organisaties een monocultuur omdat hoewel vaak onbewust diversiteit als ‘remmend’ wordt ervaren.”
Vanaf de industriële revolutie staat optimalisatie centraal. Aandeelhouders verwachten groei of winst en het liefst allebei.
Net als in de landbouw heerst er in veel organisaties een monocultuur omdat diversiteit, vaak onbewust, als ‘remmend’ wordt ervaren.
Er staat 24 uur per dag, 7 dagen per week druk op de ketel en veel mensen raken uitgeput, net zoals we onze aarde uitputten.
Organisaties die het wel anders willen zitten vaak nog gevangen in dit groei-denken. Met de focus op groei, bevinden we ons weliswaar op een doodlopende weg, maar in plaats van echt nieuwe wegen in te slaan, wordt vaak gekozen voor wat duurzame zijpaadjes.
De natuur als inspiratiebron
Als je werkelijk verder wilt, is er maar één oplossing: terug naar waar je vandaan komt. Als optimaliseren van groei niet meer werkt, moet je overstappen naar een heel ander model.
Ik stel voor eens te kijken naar een instituut, onze natuurlijke omgeving, waar groei ook belangrijk is maar waar het niet centraal staat. In de natuur is groei geen einddoel maar een tussenfase. Na groei, komt bloei en pas daarna kun je oogsten.
De natuur brengt alle lessen over duurzaamheid en diversiteit dagelijks in praktijk. Het is een ‘fieldlab’ avant la lettre. Een van de natuurwetten is bijvoorbeeld: hoe groter de diversiteit, hoe weerbaarder het ecosysteem.
Bekijk je organisatie, of je team nu eens als een leeg veld, waar je dingen wilt realiseren. Jij bent de tuinman die de moestuin gaat inrichten. Stel allereerst de vragen: wat tref ik aan, wat is er nodig en wat is mogelijk?
Zaaien
Zaaien
Het is verleidelijk om zo snel mogelijk te gaan zaaien. Beter is om eerst te bedenken wat je wilt oogsten én wat je met die oogst wilt doen. Wat is je doel, wat is daar voor nodig?
In organisaties wordt dit meestal in een strategisch plan geformuleerd, wat vervolgens wordt geïntroduceerd en uitgerold. Zonder al te veel tijd te nemen om te kijken naar ‘wat tref ik aan’ en ‘wat is er mogelijk’.
Zaaien in een onvruchtbare, stugge of verwaarloosde grond, gaat je echter niet het gewenste resultaat geven. Zorg dus voordat je aan de slag gaat, dat er een gezonde voedingsbodem is, gebaseerd op vertrouwen, openheid, diversiteit en inclusiviteit.
Kijken wat de tuin nodig heeft om tot wasdom te komen, levert geen snel resultaat maar wel een resultaat dat goed geworteld is en daarmee duurzaam en inclusief.
De volgende stap is om datgene wat je wilt oogsten, ook te gaan zaaien. Je kijkt waar en wanneer dat het beste kan en dan is het wachten. Wachten totdat de eerste resultaten zichtbaar worden.
Groei
Groei
Dit is een onvermijdelijke, lastige en onzekere fase. Omdat we gewend zijn aan schaalbaarheid van nieuwe initiatieven met een bijbehorende ambitieuze planning, voelt de onzekerheid over niet weten wat er gebeurt erg ongemakkelijk. Dit geldt voor iedereen in een organisatie, en met name voor de leiders.
Het enige dat je in deze fase kunt doen is er op vertrouwen dat het goed komt. Je hebt immers gewerkt om de juiste omstandigheden te creëren. En er gebeurt wel van alles, alleen is het nog niet zichtbaar.
Is dat in organisaties niet precies zo? Hebben we als mens ook niet even tijd nodig om nieuwe ontwikkelingen ons eigen te maken en om te schakelen naar een nieuwe fase?
Eenmaal de prille fase van zaailing voorbij, komt er vaart in de groei. Maar, omdat de bodem meer bevat dan jij erin hebt gestopt - er is immers historie en andere ideeën - gaan er ook zaken groeien die je niet gepland had.
Je kunt proberen het de kop in te drukken maar beter is het om even te bestuderen: draagt het onverwachte bij aan een mooie, diverse tuin óf is het een woekeraar die jouw oogst gaat bedreigen. Als je de uitkomst kent, weet je wat je te doen staat.
Bloei
Bloei
Als het seizoen vordert en de planten sterker worden, ontstaat er bloei. Een fijne fase, waar er niet veel meer te doen valt dan genieten. En is genieten niet datgene wat we een beetje zijn kwijtgeraakt, in ons streven naar oneindige en optimale groei?
Bij bloei begint de werkelijke transformatie pas. Uiteindelijk wil je niet alleen bloemen maar ook gezonde vruchten plukken van je werk.
In onze huidige manier van organiseren, trachten we dat te bereiken door zoveel mogelijk te monitoren, toeval uit te sluiten door kunstmatige, optimale omstandigheden te creëren en snel te handelen als we denken dat iets of iemand ons eindresultaat bedreigt.
“De natuur maakt gebruik van de kwaliteiten van alles wat onderdeel is van haar systeem en geeft ruimte aan variëteit.”
De natuur doet dat helemaal anders. De natuur maakt gebruik van de kwaliteiten van alles wat onderdeel is van haar systeem en geeft ruimte aan variëteit.
Hoe groter het palet aan planten en bloemen, hoe langer de bijen en hommels kunnen vliegen, des te meer bestuiving en des te rijker de oogst.
Bepaalde planten, versterken elkaar waardoor ze minder vatbaar zijn voor ziekte en ongedierte. En wat er uiteindelijk na de oogst overblijft, dode bladeren, trekt dieren aan die de bodem voorbereiden op nieuw leven.
Dit alles is alleen mogelijk in een systeem dat duurzaamheid en diversiteit als grondwaarden heeft.
Oogst
Duurzaam organiseren
Organisaties kunnen de lessen van de natuur goed gebruiken om een nieuw duurzaam model te vinden. Waar groei nog steeds essentieel is, maar niet langer het einddoel. Een natuurlijke manier van organiseren zal niet alleen een gezond resultaat leveren, het draagt ook bij aan het welzijn van de mens in organisaties.
Wij gedijen als we in contact staan met de natuur. Een natuurlijke cyclus, verantwoordelijk zijn voor een deel van de tuin, gebruikmaken van elkaars kracht en kennis geeft ons een gevoel van voldoening. Dit is uitgebreid onderzocht en heel mooi beschreven door Sue Stuart Smith in haar boek Tuinieren voor de geest.
Duurzaam organiseren is niet voor luilakken, het is hard werken, met de handen en voeten in de aarde. De natuur biedt organisaties volop inspiratie voor een nieuw model. Geen groeimodel maar een bloeimodel. Een levend systeem dat voldoende veerkracht heeft om zich telkens weer aan veranderende omstandigheden aan te passen.
Meer over en van Els Molenaar
Een vraag voor je hier vertrekt
Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met jou doen!
Heb jij je organisatie of team al eens door de ogen van een tuinman bekeken? Als je het zo bekijkt wat zou jij dan willen zaaien, laten groeien, bloeien en oogsten?