📖 Wat onze jongeren missen in hun leven - waaraan zij lijden - vertelt ons veel over de hiaten in de huidige cultuur
Alain Mahjoub (foto door Luk Collet)
Als mens en als samenleving hebben we een reis te maken naar het onbekende, door het omhelzen van een ‘gebalanceerde’ cultuur die ons leven veel rijker kan maken. Deze bijdrage is een passage uit het aankomende tweede boek van Alain Mahjoub. Alain is arts, mede-oprichter van Safe Space - waarmee hij jongeren ondersteunt en empowert - en communitylid van Re-story.
“I never had self-love. The answers that society provided for me was that comes from a woman, or that comes from being rich, or that comes from being famous and liked by people and being popular. I don’t think those answers are true.”
- James Freeman
Het verhaal van James Freeman is aangrijpend. Hij is een intelligente, hardwerkende jongeman, van wie je zou denken dat hij de ‘American Dream’ leeft.
Zijn beide ouders werken immers als arts in het Massachusetts General Hospital in Boston: als blanke upper-class-jongen komt hij niets tekort en hij heeft een veelbelovende toekomst voor zich.
Toch voelt hij zich slecht.
Zo slecht, dat hij aan zelfmoord denkt.
Hij probeert alle mogelijke psychologische hulp - tot elektroshocks aan toe - uit, maar komt geen stap verder. Met name de eenzijdige biologische psychiatriecultuur in Amerika –voor elk ziektebeeld een pilletje met dank aan Big Pharma- schiet volledig tekort voor James.
Het ziet er dan ook somber uit. Zo somber, dat James geen uitweg meer ziet. Een laatste wanhoopspoging om zijn leven te redden ziet hij in een tocht naar de jungle van Peru.
Als dat niet lukt, geeft hij zichzelf een ‘licence to kill’.
James dompelt zich de komende tien maanden onder in een honderd procent primitieve levensstijl midden in de jungle van Peru. Hij wordt er deel van een hechte gemeenschap die schril afsteekt tegen het Amerikaanse individualisme.
Hij ontmoet er sjamanen, zondert zich met periodes af, vergiftigt zich met allerlei planten zoals ayahuasca. De radicale verandering in leefstijl zorgt voor een volledige herprogrammering en geeft hem een nieuwe start.
Voor het eerst is hij in staat om met andere ogen te kijken naar de cultuur waarin hij opgroeide. Hij was altijd zo loyaal aan zijn ouders, nu valt op hoe sterk zij hem onder druk zetten om te voldoen aan de eisen van een specifiek op materiële prestaties gerichte cultuur.
Een cultuur waarin hij zich heel eenzaam voelde, een cultuur waarin hem het recht werd ontzegd dingen op zijn eigen manier te doen, om wegen te volgen die gebaseerd waren op zijn eigen verlangen.
Een verlangen dat weleens helemaal af zou kunnen wijken van de prestatiecultuur. Niet hij was het probleem, maar een strak systeem waarin je binnen de lijntjes moet kleuren en niet omgekeken wordt naar je eigen gevoel.
De Vlaamse cultuur is gelukkig minder extreem dan de Amerikaanse. De Amerikaanse cultuur is met een MAS-score van 62 nog een zucht mannelijker dan de Vlaamse (MAS 54).
Toch doet James mij ook aan mijn eigen verhaal denken.
Ook ik haakte op een bepaald moment af door tijdens mijn opleiding geneeskunde een totaal onvoorziene sabbatical te nemen.
Onlangs sprak ik af met Nick, een ondertussen gerenommeerde orthopedisch chirurg, met wie ik hecht bevriend was. Hij vertrouwde me toe dat zijn vader zaliger, ooit huisarts, heel trots op hem zou zijn geweest moest hij kunnen zien hoe succesvol hij is.
Hij nam geen sabbatical. Hij werkte als een paard en loste zonder omkijken trouw de verwachtingen van zijn ouders en de omgeving in.
In de zomer van 2022 crashte Nick. Ook de staat van zijn huwelijk contrasteerde schril met het succes van zijn carrière. Ook hij is nu, net als James en ik hebben moeten doen, aan het leren om op een andere manier naar het leven te kijken.
Meer vanuit wat hij zelf wil in plaats van wat verwacht wordt. Meer vanuit een breder dan vanuit dat enge prestatiegerichte kader.
Terug naar James.
Als hij terugkijkt naar de psychische zorg die hij ontving in Amerika vallen hem enkele dingen op. Eén: er werd enkel op biologie gemikt, op psychofarmaca. Dat bleek ruim onvoldoende.
Twee: er werd enkel naar het individu gekeken, niet naar de rol van de samenleving in casu de cultuur.
Drie: er was een spirituele component aan zijn lijden, waar totaal niet naar gekeken werd. Het gemeenschapsleven in hartje Amazone-woud leerde hem wat verbondenheid is. Verbondenheid met jezelf. Verbondenheid met de natuur. Verbondenheid met de wereld om je heen. Dat sprak de spirituele component veel meer aan.
Achteraf gezien voelt Jams dat hij de verbrokkeling van zijn innerlijk zag samenvallen met het verbrokkelen van de wereld rondom hem: een compleet verstoord evenwicht tussen de mens en de wereld.
De catharsis die hij onderging via een lange passage door de hel maakt ook dat hij na zijn terugkeer met andere mensen begon om te gaan., Mensen die niet gefixeerd zijn op uiterlijk succes. Empathische mensen die hem op weg hielpen, hem steunden, hem leerden mild te zijn voor zichzelf.
Het verhaal van James is een universeel verhaal.
Alle jongeren - wij allemaal dus - ondergaan een reis naar het onbekende: de zoektocht naar hun eigen identiteit en hun plaats binnen de samenleving.
Enkel binnen een cultuur waarin echt ruimte is voor hun eigen gevoel en lotsbestemming hoeven ze niet te crashen, een sabbatical te nemen of extremer, de jungle van Peru in te duiken.
Ook als samenleving hebben we een reis te maken naar het onbekende, door het omhelzen van een ‘gebalanceerde’ cultuur die ons leven veel rijker kan maken.
Het zijn onze jongeren die ons momenteel een spiegel voorhouden. Wat zij missen in hun leven, waaraan zij lijden, vertelt ons veel over de hiaten in de huidige cultuur.
Een cultuur die niet toevallig vooral op mannelijke waarden gebaseerd is. Wat zwaar weegt op onze levenskwaliteit. Mannen en vrouwen zijn niet gelijk.
Wat vooral vergeten is door een lange geschiedenis van onderdrukking is dat vrouwen –juister: vrouwelijke waarden- net onmisbare elementen toevoegen aan het leven.
Daarin vind ik dat gelijkheidsfeministen de bal lelijk misslaan: door te hameren op gelijkheid tussen de seksen - wat nota bene compleet indruist tegen alle wetenschappelijke bevindingen - ontkennen ze net wat vrouwelijke waarden uniek en onmisbaar maakt voor elke samenleving.
We zouden beter streven naar gelijkwaardigheid tussen de seksen, naar een gelijkwaardige vertegenwoordiging van vrouwelijke waarden binnen de cultuur.
Vrouwen hoeven geen mannen te worden om vervolgens mee te draaien in een mannenwereld. Het is net vanuit hun eigen kracht dat ze een andere soort van wereld kunnen creëren. Een wereld met minder geweld. Een duurzame wereld. Een meer verbonden wereld.
Dat is de wereld die we willen nalaten aan toekomstige generaties, te beginnen bij jongeren vandaag. Zij verdienen meer aandacht en emotionele zorg voor elke etappe in hun leven: van de conceptie tot de jongvolwassenheid.
Dat moeten we als samenleving faciliteren. Daar moeten we prioriteit aan geven als we het lijden van jongeren willen verlichten.
‘Dat constante gehuil, die kleintjes niet kunnen geven wat ze nodig hebben: ik kan dat niet meer aan. Een kind dat al ongelukkig start, als een van de zestien baby’s die liggen te huilen in de opvang: hoe wordt dat verder groot? Zo creëer je toch geen gelukkige kinderen? Ik vind het niet verbazingwekkend dat vandaag zoveel kinderen met hun welzijn worstelen’
De quote is van kinderverzorgster Cindy Wijnants van ’t Egeltje in een interview met Humo (25/5/23). Cindy zit al lang in het vak. Ze vertrouwde me toe dat ze nog de droomperiode meemaakte dat kinderverzorgsters maximum vier kindjes moesten verzorgen.
Elke dag worden we wel op een of andere manier geconfronteerd met de moeilijkheden die mensen ondervinden wanneer ze willen zorgen voor kinderen of volwassenen die dat ook daadwerkelijk nodig hebben.
Een kinderverzorgster met schuldgevoelens. Een mama die te snel terug moet gaan werken. Een leerkracht die de tijd niet krijgt om zijn leerlingen bij te staan. Een therapeut die vaststelt dat het dweilen met de kraan open is. Een uitgeperste zorgkundige van een rusthuis of iemand die zijn vader of moeder bezoekt in hetzelfde rust- en verzorgingstehuis …
Het is overal rondom ons en in elk van deze gevallen wordt iemand tekort gedaan, wordt zijn levenskwaliteit bedreigd, schiet de zorg tekort.
Het goede nieuws is dat er een haast oneindige zorgcapaciteit te vinden is in elke samenleving. Zorg is nu eenmaal een diepmenselijke behoefte zowel qua ontvangen als qua geven. Die haast onuitputtelijke bron is dus wel degelijk aanwezig.
Het slechte nieuws is dat we deze capaciteit niet naar waarde schatten. Dat we die bron van leven in de kiem smoren in plaats van ze te voeden.
Daarom is er een shift nodig in prioriteiten binnen de samenleving die eigenlijk neerkomt op het meer waarderen van vrouwelijke waarden.
Meer ruimte voor emoties en gevoelens. Meer aandacht voor emotionele afstemming en communicatie. Meer aandacht en waardering voor zorg.
Het zijn politici die beleid maken. Maar zij reageren enkel, en meestal vrij laat, op druk vanuit de samenleving. Ik spreek verpleegkundigen, crècheleid(st)ers, onderwijzers, zorgkundigen in rust- en verzorgingstehuizen, maatschappelijke assistenten, psychologen, therapeuten, artsen, verstandige politici en zeker ook mama’s en papa’s aan om voor die druk te zorgen.
Ouders met kroost wonen elke woensdagnamiddag de plenaire zitting in het parlement bij. Beeld je de reactie van de aanwezige politici in als alle bovengenoemden - waaronder misschien ook jij - daar bij komen zitten.
Er is hier beslist een gemeenschappelijke agenda: als we elke dag zien hoe en waar het misloopt, ontstaat het verlangen om aandacht te vragen voor meer waardering en investeringen.
We lopen allemaal zorg mis, ook de politici die er zich in het Parlement niet druk om maken. Maar zorg is de basis van alle leven, het is de basis voor een goed leven.
Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …
Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met je doen. Het gaat niet alleen om bereiken, maar vooral om beraken.
Herken jij je net als Alain ook in het verhaal van James Freeman en wil je daar iets over vertellen?
We horen het graag van je in de comments hieronder …