📖 Manifest van een vijftigjarige vrouw in de overgang in een wereld in de overgang
De Nederlandse stand-upfilosoof Laura van Dolron maakte en speelde de eenmalige voorstelling Helend ritueel voor klimaatstrijders in De Studio in Antwerpen. Speciale gast deze voorstelling is Kees Klomp, de klimaatheld van Laura’s muze Mark Kulsdom. Ook bood de voorstelling een podium voor het manifest van Hilde Timmerman dat in aanloop naar de voorstelling tot stand kwam. Re-story geeft Hilde’s manifest een podium omdat het zo mooi is dat zij als ‘gewoon’ mens - die niet de bekendheid geniet die Laura, Mark en Kees Klomp hebben - opstaat en deelt wat in haar leeft.
Van links naar rechts: Laura van Dolron, Mark Kulsdam, Hilde Timmermans en Kees Klomp
De titel van de voorstelling was wat ongelukkig gekozen, meende Laura zelf. ‘Heling’, ‘ritueel’ en ‘klimaatstrijder’ zijn niet direct de woorden die een groot publiek aantrekken, zoals ze wel gewend is bij haar voorstellingen.
Eerlijk gezegd sprak de titel me ook niet zo aan, maar met de uitnodiging van Kees, de al bewezen klasse van Laura met voorstellingen uit het verleden en in goed gezelschap van Re-story coöperanten en sympathisanten was een geslaagde avond onvermijdelijk.
In de voorstelling Helend ritueel voor klimaatstrijders kijken ze samen ‘het beest in de bek’: in welke tijd leven we eigenlijk? Wat komt er op ons af? En hoe moeten we daarmee omgaan?
Wat op het spel staat en op ons afkomt, is niet direct om vrolijk van te worden. Je kan het lezen in de Duurzame Troonrede die Kees afgelopen september uitsprak en die je hier op Re-story kan lezen. Ook tijdens de voorstelling vertelde hij erover. Wat hij vertelt, voelt niet direct helend, eerder beklemmend.
Standup-filosofie
Laura van Dolron noemt zichzelf een stand-upfilosoof en haar aanpak om een voorstelling te maken, is werkelijk uniek. Ze brengt speeches, hartenkreten, pamfletten en klimaatgedichten met de input die in haar opkomt en haar wordt aangereikt.
Voor deze voorstelling kwam die input uit de Confession Booth die de dag voor de voorstelling in De Studio plaatsvond.
Op die prachtige inspirerende plek (zie headerbeeld) waar tot 2010 de toneelschool Studio Herman Teirlinck was gevestigd - en waar ook Laura school liep - moet ik steeds denken aan het verhaal dat Stefaan Perceval me in dit interview vertelde over hoe de tranen vloeiden toen hij auditie deed om aan die toneelschool te starten.
Vandaag is deze historische toneelplek een kunstencentrum: De Studio. Daar hielden Laura van Dolron en Mark Kulsdom een Confession Booth waarin ze mensen ontvingen die zich zorgen maken over het klimaat en ‘iets’ willen doen.
Deze mensen kregen ook de uitnodiging om tijdens de voorstelling mee op het podium te staan.
En zo stond daar naast Laura, Mark en Kees ook als speciale gast Hilde Timmerman op het podium om haar manifest te brengen. Letterlijk te manifesteren: het manifest van een vijftigjarige vrouw in de overgang in een wereld in de overgang.
In een gesprek na de voorstelling bleek dat Hilde een buurtgenoot van me is. We wisselden contactgegevens uit en spraken nog eens af om het over de Confession Booth en haar manifest te hebben.
Om Hilde eerst aan je voor te stellen, deelde Laura het gedicht dat ze voor Hilde schreef met me. Het laat mooi zien hoe Laura tijdens de Confession Booth heeft geluisterd en gevoeld wie Hilde is en dat in woordkunst omzet zodat het ook het hart van een publiek kan beroeren.
Een op maat geschreven ode noemt Laura van Dolron het, ze droeg hem voor om Hilde aan het publiek te introduceren …
De geboorte van een manifest. Hilde.
‘Amor’ staat er op haar trui ...
Spannend zegt ze zacht ...
De spanning gaat bij mij direct weg als ze naar me lacht ...
Wees welkom hier in deze ruimte met jezelf en Mark en mij ...
Laat komen wat je voelt ...
Laat de tranen en de rouw maar vrij ...
Misschien is er wel niks, zegt Mark … maar ik zie: er is veel bij jou ...
Direct sluit je je ogen … zachte sterke vrouw ...
Weet je hier geliefd en alles mag er zijn ...
De amor komt op sokkenvoetjes, de liefde en de pijn …
Een elf. maar wel een stevige, dat is hoe ik jou ervaar …
De tekst op je trui … een uiting van wie jij bent, dat is zonneklaar …
Hoe jij je ogen sluit vol overgave en vertrouwen …
Ik ken je nog maar net, een vrouw om van te houden ...
Je ogen gaan zacht open ...
Een zachte heldere blik … zachte rode plekken in je nek verraden wat er leeft …
Dat jij nu mag ontvangen, terwijl je zoveel geeft ...
rust en spanning zeg je zacht …
terwijl je mondhoek omhoog gaat waardoor je half lacht …
Rust en spanning daarin vinden we elkaar …
Als we ze kunnen delen worden ze minder zwaar …
Je handen gaan nu open, ze liggen in je schoot …
en als je het zegt, wordt de rust sterker en de spanning minder groot …
je lacht voor je je tranen noemt … dan laat je ze toch komen …
het is weggestopt verdriet wat over jou zachte roze wangen mag stromen …
Ik voel het in mijn keel, je verdriet draag je niet alleen …
Zoals de klanken van het instrument … is de liefde om je heen …
Met kleine rode steekjes genaaid staat ‘amor’ over heel je lijf geschreven …
Die kleine steekjes, steeds opnieuw, maken de liefde in ons leven …
Machteloosheid en hoop weer twee constanten samen …
En ook jouw mooie kinderen die vandaag met je mee kwamen …
Die kleine steekjes die het woord ‘amor’ vormen … die kleine steekjes maken zij heel de dag …
En ik ben blij dat ik samen met jou de machteloosheid en de hoop hier voelen mag …
Want misschien gaat het niet over macht, misschien is machteloos wel goed …
Misschien is het kleiner zachter … waar de hoop vandaan komen moet …
Overgang van mijn lichaam en de wereld ook in overgang …
Dapper kijk jij in de chaos, zacht en niet meer bang …
Doe je schoenen uit, wees machteloos vol hoop …
En als je in die overgang verkeerd weet dat ik naast je loop …
Niet op zoek naar macht, niet op zoek naar kracht …
Maar naar die kleine rode steekjes die samen liefde maken … dat is wat jij me bracht …
Ik ben vijftig geworden en ik wil een manifest schrijven …
En nu je het hier zegt, mag het niet ongeschreven blijven …
Het is vandaag geboren en wij waren erbij …
Het zal geschreven worden, en dat maakt me heel blij …
Het is zo veel, zeg jij …
Alles is met alles verbonden en daarom is het veel … dat snap ik echt zo goed …
En daarom moeten we kleine steekjes maken … van macht naar moed …
Niet mee hollen, niet mee draaien … en nu even hier in stilte en spanning
“snel beter …”
Dat gaat niet zo zijn …
Want jij moet niet snel maar langzaam … even durven blijven in de vreugde en de pijn …
De tranen kwamen vrij, de machteloosheid werd hier hoop … vandaag ...
'Amor', dat is het antwoord … en evengoed de vraag …
Wees stil en laat je horen … je mooie zachte stem …
En weet: hij klinkt echt prachtig, en weet: ik hoorde hem ...
Confession Booth
Het is die kwetsbare en toch krachtige manier waarmee Laura van Dolron op het podium staat die Hilde Timmerman zo aanspreekt, vertelt ze me als we in het bureau van Re-story tegenover elkaar zitten.
Hilde: “Laura spreekt echt tot het hart. Als ik in het publiek zit, voel ik hoe ze mij raakt. Ze heeft humor, een brede kijk op de wereld en op hoe ze naar zichzelf kijkt in die wereld.
Dan is er nog de creatieve en uitnodigende manier waarop ze haar publiek betrekt. Dat vind ik heel bijzonder en sterk.”
De uitnodiging voor de Confession Booth sprak Hilde dan ook meteen aan: “De uitnodiging kwam op het juiste moment: ik ben moe.
Ik ben sterk bezig met wat in Palestina gaande is en probeer daar zoveel mogelijk zichtbaarheid en ruchtbaarheid aan te geven. Maar wat maakt het uit? Ik word er heel erg moe van.
In de uitnodiging voor de Confession Booth stond ook heel expliciet: 'Je komt binnen met een zwaar gemoed en gaat buiten met zelfliefde’. Dat vond ik mooi. Ik vroeg me wel af: wat gaat dat worden? Wat gaan ze doen? Wat moet ik doen?
Ik besliste gewoon te gaan en me over te geven aan het moment en te zien wat er zou gebeuren. Ik laat me graag verrassen en hoe ouder ik word, hoe meer ik de grens opzoek van waar ik toch nog over kan. Het was dus de perfecte uitnodiging.
Mark en Laura hadden een meditatieve setting gecreëerd. Mark speelde op een snaarinstrument en Laura zat er met haar laptop om te noteren wat ze ziet en voelt gebeuren.
Ik voelde me meteen op mijn gemak. Weer rustig. Af en toe vielen er ook stiltes. Daar had ik ook echt behoefte aan. Er kwam veel bij me los en dat heeft Laura ook heel goed opgepikt.
Ik liep al een tijd rond met het idee een manifest te schrijven. Om via mijn stem iets terug te geven. Ik weet niet aan wie, maar ik vind dat ik iets te zeggen heb. Een manifest, geïnspireerd door het boek Geef nooit op van Bernadine Evaristo, was het middel om dat te doen. Ik dacht: misschien wil, en kan ik dat ook.”
Manifesteren
Toen de sessie van de Confession Booth was afgelopen, zeiden Mark en Laura: ‘Morgen krijg je de ruimte op het podium, als je wil, kan je je manifest brengen’.
Maar ik had nog geen manifest. Om de tussentijd naar de avond te overbruggen om de voorstelling Heel van Laura en Mark bij te wonen, heb ik in Antwerpen rondgedoold en ben ik aan het schrijven van mijn manifest begonnen.
De volgende ochtend heb ik het manifest afgemaakt. Wel met het idee: dit is waar ik mee weg kan komen, het is niet af, maar wel de start van iets dat ik wil brengen.”
Verlangen
Wat mij raakte in het manifest van Hilde is het verlangen dat eruit spreekt. En het is zo mooi als ‘gewone’ mensen zoals Hilde - die niet de bekendheid geniet die Laura, Mark en Kees hebben - opstaan en delen wat in hen leeft. Daarom wil ik ook Hilde’s manifest op Re-story een podium geven.
Dat er een groot verlangen uit haar manifest spreekt, beaamt Hilde: “Dat klopt, omdat het in de eerste plaats gaat over onze kinderen. De kinderen die ik met mijn man heb, maar ook voor alle kinderen.
Ik wil een voorbeeld voor hen zijn dat je niet mag, moet, kan opgeven. En dat ik een steun voor hen wil zijn. Dat er manieren zijn om met chaos te leren omgaan.”
Ze had het zelf nog niet zo gezien, maar ze vindt het mooi als ik stel dat ze, net als Laura en Mark haar de ruimte hebben gegeven, zij ruimte voor jongeren wil creëren.
Net als ik, ziet Hilde ook thuis hoe kinderen struggelen met wat de wereld van hen vraagt, eist en verwacht, maar waarbij ze zich grote vraagtekens stellen of dat wel het pad is dat zij zelf willen volgen.
Hilde: “In mijn manifest zit een verwijzing naar een idee dat Els Hertogen van 11.11.11 heeft uitgesproken dat als ze de ruimte neemt, ze ook ruimte creëert voor andere vrouwen. Voor haar staan haar dochters, achter haar staat haar moeder, haar grootmoeder …
Door het manifest te brengen heb ik ook die stap gezet. Mijn dochter zat in de zaal. Ze heeft me gezien en gehoord en berichtte aan mijn zoon, die er niet bij kon zijn: ‘Mama heeft echt haar grenzen verlegd’.
Overgangsmanifest
Gisteren was ik in een confession booth bij Laura en Mark. Daar bekende ik dat ik mijn manifest wil schrijven.
Een nacht en een dag later sta ik hier met bibberende knieën met mijn manifest, nog niet af, ook nog een beetje in de overgang: mani-fest of hand-vest, iets om in je handen vast te houden of in je vest te stoppen en uit te halen wanneer het nodig is.
Kijk naar de wereld en sta in de wereld: zie de schoonheid en de ellende.
Doe wat binnen je mogelijkheden ligt om op te treden.
Leer dat aan je kinderen. Leef het voor.
Neem je rugzak, de trein en de Flixbus op weg naar je trektocht in de natuur, het liefst in de Wuthering Heights.
Voel je jong, gezegend door de jaren en geef toe aan comfort als je ergens pijn hebt.
Hoor de vrouw op een avond van ‘Moeders voor vrede’. Ze beseft dat wanneer ze als vrouw de ruimte neemt, ze hierdoor ook ruimte kan maken voor andere vrouwen.
Zoek verhalen en avonturen. Deel ze. Want delen is helen.
Ga naar de bioscoop en zie de film Songs of Earth voor de derde keer omdat de beelden van de Noorse fjorden je tot rust brengen: het leven is mooi, hard en vol liefde.
Sta heel dicht naast je man die knuffels en verwijten ontvangt op een muziekfestival waar hij - als enige - zwaait met de Palestijnse vlag. Hij staat ook heel dicht naast jou. Al die tijd.
Vraag je niet langer af wat de klimaatstrijd en de protesten tegen het onrecht in Palestina gemeen hebben. ‘Where the olive trees weep’ zegt genoeg.
Verwonder je over de bomen, bomenwijsheid en wetenschap en hoe kennis macht is en anders kan.
Studeer filosofie tussen de 18-jarigen - word een denkende doener - en accepteer dat je dit jaar het vak Logica nog maar eens uitstelt. De wereld is niet logisch.
Breek je hoofd niet langer over ecocentrisme en antropocentrisme. Alles is met alles verweven. Ga naar de essentie, het centrisme, zonder ego.
Weet dat die boomhut in je stadstuin er ooit komt.
Ga de straat op of geef toe aan je vermoeidheid en kruip onder je dekentje.
Omarm op dat moment dat stomme woord meno PAUZE.
Besef dat dat dekentje zoveel betekent omdat je moeder - die er niet meer is - het liefst haar vermoeide kinderen en kleinkinderen toedekte, zonder woorden.
Strijd voor het recht dat alle kinderen van de wereld - zonder angst voor bommen - toegedekt mogen worden door iemand.
Tot slot: open je ogen en lees de grote wijsheden op de wc van De Studio:
‘Ik ben vrij
zo manifest mezelf
ben ik zo
kloppend mij.’
Met die slotwoorden, die toiletwijsheid, wil Hilde Timmerman dat haar manifest een uitnodiging is om jezelf te durven zijn: “Het verwijst naar het manifesteren. Hoe manifesteer je je aan de mensen in de wereld? Hoe verschijn je voor mensen? Dat vind ik zelf nog een beetje moeilijk, maar ‘kloppend’ vind ik ook zo mooi. Je hart klopt. Je moet er gewoon zijn.”
Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …
Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met je doen. Het gaat niet alleen om bereiken, maar vooral om beraken.
Heb jij een manifest of hoe zou het manifest klinken dat voor jou zo ‘manifest mezelf’ en ‘zo kloppend mij’ is en woorden geeft aan wat in jou leeft?
We horen het graag van je in de comments hieronder …