📖 🎧 Met zijn boomgaard creëert hof-arts Eric Boydens een plek om terug te durven dromen
Wat doe je wanneer niet alleen de mensen opbranden, maar wanneer ook de planeet in brand staat? Alles begint met een droom. En al is de weg nog lang: door samen te durven dromen, wordt het beeld van een nieuwe toekomst steeds helderder. En worden acties en handelingen concreter. Dat schrijft Eric Boydens in de inleiding van Welkom in mijn boomgaard Welkom in mijn droomgaard. Hij ontvangt ons in zijn boomgaard in Broechem. Die boomgaard, dertien jaar geleden nog een maïsveld, was een lang gekoesterde droom van hem om meer in de natuur te zijn, maar toen hij vijftig was en een vriend van hem overleed aan een hersentumor schoot hij in actie om zijn droom te verwezenlijken. Hier wil de huisarts die net voor de uitbraak van de coronapandemie met pensioen is gegaan een plek maken om terug te durven dromen.
Eric Boydens de in zijn Droomgaard
We kunnen onze ogen nauwelijks geloven als Eric ons verwelkomt in zijn boomgaard. Zijn droomgaard. “Dit was dertien jaar geleden een maïsveld”, zegt hij terwijl hij met zijn armen in de rondte zwaait. “Het is een mooie plek geworden. In het begin zag je dat natuurlijk niet, het moest zijn tijd nemen om te groeien.”
Bekijk de foto’s in dit verhaal en je ziet wat de tijd, een ruim decennium met de afgeleefde grond van een maïsveld kan doen. Luister je naar de podcast, dan hoor je op de achtergrond ook de oase.
🎧 Luisteren
Je kan het interview met Eric Boydens ook beluisteren via Soundcloud (hieronder) of in je favoriete podcastapp zoals Spotify, Apple Podcasts en App Mind.
Aanvankelijk was zijn boomgaard een antwoord op zijn eigen nood en verlangen naar natuur en stilte. Maar waar Eric in de natuur rust hoopte te vinden, spiegelde de natuur hem juist onrust en vele tekens van disharmonie. Hij zag het verlies aan biodiversiteit, de teloorgang van de ecologie en realiseerde zich dat niet alleen hij, maar ook de natuur op adem wilde komen.
De arts in hem dacht: natuur en gezondheid laat dat maar samenvallen. Hij begeleidt in zijn droomgaard mensen met burn-out. Vooral dokters, want Eric is mede-oprichter van Doctors4Doctors, een vrijwilligersorganisatie die zorg draagt voor het welzijn van artsen.
Eric: “Natuurlijk heeft deze plek veel meer betekenis gekregen met het idee dat burn-out een beetje de erosie van de ziel is en parallel loopt met de grond die erodeert. Misschien is het wel zo dat als we de grond en de aarde herstellen, we onze eigen ziel en wie we zijn ook herstellen.
Die uitwisseling tussen onszelf en de natuur verarmt in plaats van verrijkt. Dat is waar we naar moeten kijken: hoe gaan we in omgekeerde richting het herstel aanvatten door te beginnen naar de natuur rondom ons te kijken. Naar de natuur in onszelf, we zijn van de aarde.
En deze plek is een ontmoetingsplek geworden. Een plek om terug te durven dromen. Deze plek wil een soort open space worden rond verhalen die ons brengen bij een nieuw kompas, een nieuw verhaal, een nieuw soort economie.”
Durven opstaan
“Mijn boek is een oproep tot het herstel van de aarde en van onszelf”, zegt Eric, “Maar het is ook vooral een blijk van: durf ik dit zeggen? Durf ik opstaan? Durf ik er voor gaan?
“Dat zelfs artsen tegen me zeiden dat ze denken dat de aarde de grootste patiënt is geworden, resoneerde en was voor mij een teken dat het tijd was om op te staan.
”
Dat zelfs artsen tegen me zeiden dat ze denken dat de aarde de grootste patiënt is geworden, resoneerde en was voor mij een teken dat het tijd was om op te staan.
Als arts hoor je heel veel verhalen, maar die worden altijd vertaald naar het individuele.
In het medische circuit wordt alles gelabeld: je krijgt een diagnose en dat is een individueel probleem. Terwijl het dat niet is. Het is een maatschappelijk probleem. Het is een systeemprobleem.
En de meeste mensen zeggen: 'alleen kan ik dat systeem niet veranderen' en dat klopt. Daarom moeten we ook die shift maken van ik naar wij. En ik zie dat dat bezig is. Dat netwerk is ondergronds, maar het gaat niet lang meer duren of het komt naar boven.
Corona heeft ons toch een beetje doen stilstaan en gelukkig maar. Het acute antwoord op de pandemie is natuurlijk een vaccin. Daar ga ik als arts helemaal mee akkoord.
Maar hoe komt het toch dat we het bredere verhaal over hoe we met de uitputting van de aarde omgaan zo weinig horen? Dat de pandemie het daar een gevolg van is, is voor velen overduidelijk, maar het zet precies nog niet genoeg in gang. Ik hoop dat er nu echt verandering komt en ik denk dat er veel mensen bereid zijn om daarvoor op te staan.”
Lessen van de pijn
Eric schrijft: 'Zolang je naar een externe oorzaak voor een ziekte blijft zoeken, ben je met acute symptomen bezig. Met wat zich aandient in termen van strijd, vechten en opnieuw onder controle krijgen. Met winnaars en verliezers'.
“Ik denk inderdaad dat dat het nieuwe tijdperk is waarin we zitten”, zegt Eric. “Met de kennis die we van de hersenen hebben, weten we dat samenwerken meer opbrengt. Dat we vandaag zover zitten dankzij samenwerking, en niet dankzij competitie.
En ook het gevoel dat we verbonden zijn in goede en in slechte dagen: als het brandt in het Amazonewoud voelen we de pijn, evengoed als we zien wat er in Myanmar gebeurt of in Rusland met Navalny. Gaat het ons aan of gaat het ons niet aan: wat is het verschil? In essentie voelen we allemaal een beetje hetzelfde.
Op zeshonderd meter van hier is er een asielzoekerscentrum. Daar zitten vierhonderd asielzoekers te wachten op hun papieren. Ik heb een kunstwerk gezien, gemaakt van bruine deurmatjes met het woord ‘Welkom’ erop met daarrond een omheining.
Welcome - Jonas Vansteenkiste
Ik vind het heel pijnlijk dat mensen daar zitten te wachten. We kennen Cyprus. We kennen Lesbos. We kennen Turkije, maar ook hier: hoe kunnen wij gastvrij zijn of elkaar zien als persoon?”
Keuze tussen korte en lange termijn
Ik heb als arts de invasie gezien in Antwerpen. Elk jaar opnieuw. Je gaat niet zomaar weg uit je land. Je laat veel achter. Ik heb de verhalen van die mensen gehoord. Dat zijn heftige verhalen. Dat is pijn. Dat is trauma. Ik denk dat we in een tijdperk van trauma leven.
Er is op dit moment een enorm conflict tussen onze waarden en winst op korte termijn. Het is een keuze tussen korte of lange termijn en over hoe we omgaan met pijn. En hoeveel pijn we kunnen verdragen.
Hoe gaan we met die trauma's om? Dat is een innerlijke transitie: hoe kunnen we de tranen omzetten in water voor bloemen en planten? Het is toch dikwijls zo dat pijn voeding is om het anders te gaan aanpakken. Dat zijn de lessen die we te leren hebben. De lessen van de pijn.”
Verbonden zijn is evenveel pijn als vreugde. Ik bedoel: het gaat niet alleen over het gelukkig zijn, soms zijn we ongelukkig. Maar hoe wordt dat gedragen? Hoe wordt dat ervaren? Hoe wordt dat gelouterd?
Misschien is dat nu het punt waar we zitten: doet het al pijn genoeg? Nee, ik denk dat veel mensen zo snel mogelijk terug willen naar het oude. Dat voel je ook, die druk voelt iedereen en daar zijn allerlei redenen voor die ik ook goed begrijp. We willen niet opgesloten zijn, niet opgehokt zijn.”
Hulpverleners spelen essentiële rol in transitie
Eric houdt in zijn boekje dan ook een duidelijk pleidooi voor een transitie en meent dat hulpverleners daar een essentiële rol in spelen.
Eric: “Ik vind dat hulpverleners misleid worden door hun beroepsgeheim. Ik begrijp dat het verhaal van de mensen tussen de muren blijft, maar de boodschap achter het verhaal wordt te weinig verteld waardoor we de situatie hebben zoals die er nu is.
De maatschappij is gemedicaliseerd: als ik het niet meer aankan, dan ga ik naar de dokter. We zijn gemedicaliseerd tot en met en het verhaal van ieder individu is belangrijk, maar we zien het geheel niet meer. En we zien zeker niet de druk van het systeem dat ons verplicht om te groeien, terwijl in de natuur alles circulair is. Daar zijn de seizoenen voor.
Ik denk dat we in een tijdperk van existentiële problematiek zitten, waarom is er anders zoveel zelfmoord? Veel mensen zijn bezig met zin en betekenis en als we daar geen tijd voor nemen, dan is het allemaal oplapwerk.
Ik vind, en dat is mijn persoonlijke mening, dat de Orde van geneesheren in gebreke blijft met het morele aspect van de Eed van Hippocrates (de Eed van Hippocrates is een eed waarin artsen zichzelf verplichten bepaalde beroepsregels te zullen handhaven). Ik denk dat de Orde heel belangrijk is om ons te steunen in waar we als artsen voor staan.
Maar het belangrijkste is dat we ook moeten durven opstaan en kijken in welk systeem we aan het werk zijn. Ik vind dat de Orde daar danig in tekortschiet. De Orde weet dat we in een afschuwelijk toxisch systeem werken en dat dat heel veel met de neoliberale cultuur van competitie en winst te maken heeft die ons in een wurggreep houdt.
Ik denk dat onderwijs en gezondheidszorg de twee pijlers zijn van een cultuur. We hebben ze twintig jaar lang verwaarloosd. Ik wil dat de maatschappij daar meer aandacht aan geeft.
En ik denk dat het nu daarvoor het moment is, want je kunt zoveel meten als je wilt, maar we zijn danig aan het achteruitgaan. Met het onderwijs en met de gezondheidszorg. We houden vol door vrijwilligerswerk en heel veel goodwill.
Het zit in onze genen als hulpverleners om anderen te helpen, het is bijna een instinct en daar zit soms ook geen grens op. Maar er is ook altijd de terugslag van het wierookvat. Nu zijn hulpverleners echter moe en uitgeput.
De Engelsen hadden tijdens de oorlog vroeger in Poperinge een talbothuis waar elke Engelsman zich kon terugtrekken in niet-bezet gebied om uit te wisselen, te bekomen en te leren van elkaar: hoe hou jij het vol? Wat helpt jou? Hoe blijf je met je verstand koel?
Dat hebben we nodig nu en ik hoop dat dat er vlug komt, een plek waar we ons kunnen terugtrekken, maar ook waar we van gedachten wisselen over waar we naartoe willen met de gezondheidszorg. ... Want zo kan het niet verder.”
Dienmodel
Met de Droomgaard, een omheinde boomgaard, heeft Eric eigenlijk zo’n talbothuis gecreëerd.
Eric: “De omheinde boomgaard is een begrip uit de middeleeuwen: hortus conclusus. Maar het was niet afgesloten van de wereld, het was om je terug te trekken, om inzicht te krijgen , om uitzicht te krijgen op de situatie en om met elkaar in dialoog te gaan. In die zin is de Droomgaard dat ook.
Maar de omheinde boomgaard heeft mij pas echt beroerd op het moment dat ik in een boekje van de theologe Dorothé Solle las dat de letterlijke vertaling van 'paradijs' in het Hebreeuws ‘omheinde boomgaard’ is.
Dat het een plek is waar je samen iets creëert, waar je niemand uitbuit, niet exploiteert, waar je samen viert en die je ook goed doorgeeft aan de volgende generatie.
We hebben geen verdienmodel nodig, we hebben een dienmodel nodig. Vooral naar de volgende generaties toe. Ik zie teveel jonge ondernemers die het anders willen doen, maar de middelen niet krijgen of hebben.
Daarom willen we hier een soort club van dRomen, een soort denktank, maar ook een hub van mensen die het gaan doen. Er is zoveel potentieel, er is ook zoveel geld, maar we moeten het goed investeren.
En er komt een enorme kennis vrij met mensen die nu op pensioen gaan. Men noemt dat de Grexit, de grijze massa van mensen die op pensioen gaan.
Ja, je kan naar Benidorm gaan, je kan gaan chillen, maar hier is zoveel wijsheid en zoveel bereidheid van mensen om de jeugd te ondersteunen in hun projecten. Daar geloof ik in en daar wil ik ook aan bijdragen.
Dat is niet uit schuldgevoel omdat we het verknoeid hebben, maar wel door de pijn die ik zie. Het is de pijn die me oproept om het anders te doen.”
Een nieuw kompas
Het verhaal van wie we in wezen zijn en wat we beogen met ons werk, dient herschreven, stelt Eric, en hij reikt in Welkom in mijn boomgaard Welkom in mijn droomgaard handvatten voor een nieuw kompas aan.
Hij verwijst daarbij naar de Verklaring van 30 november 2019 waarvan we vanuit Re-story ook mee in de kerngroep zitten, hij refereert aan de donuteconomie van Kate Raworth en haalt het model van Positieve gezondheid van Machteld Huber aan.
“In dat nieuwe kompas moeten we van illness naar wellness gaan. Dat scheelt maar één letter van - i - naar - we -. Het samen wordt heel belangrijk. Dat het niet meer het ego is, maar dat je naar het ecologische, het eco, gaat.
Dat misschien zelfs de mens niet meer het centrale punt is, maar de aarde. Omdat zoals ik al zei de natuur de grootste patiënt is geworden. Dat wordt duidelijker en duidelijker.
Dan is het zoals Charles Eisenstein zei: ‘we zijn al verbonden’. Het is iets heel mysterieus en magisch hoe we in een gemeenschappelijk veld allemaal verbonden zijn. Ik kan dat niet wetenschappelijk verklaren, ik kan alleen ervaren hoe we die verbinding voelen.
Die aspecten van enerzijds autonomie en anderzijds die verbinding voelen en ervaren, is voor mij een essentieel onderdeel van gelukkig zijn. Dat is ook de kunst van resoneren. Als iets echt resoneert, dan verander je en dan verandert het gemeenschappelijke ook.
Dat is het proces dat ik in gang wil zetten, het transformerende van de ontmoeting, bij mezelf en bij de ander. Dat inspireert en geeft ook de energie om het te doen veranderen. We kunnen een kleine ketting zijn. Een kettingstukje in het leven voor mij en het leven na mij, dat is eigenlijk waar het voor mij om gaat.”
Het boek Welkom in mijn boomgaard Welkom in mijn Droomgaard van Eric Boydens kan je voor 25 euro exclusief verzendkosten bestellen via de site van Eric zelf.
Een lang gekoesterde droom
Het is ook al een lang gekoesterde droom een festival te organiseren. Op 27, 28 en 29 augustus 2021 organiseren we samen met De Droomgaard en het Humanistisch Verbond een weekend in de Droomgaard. Save the date, binnenkort meer over het programma ...
Een vraag voordat je hier vertrekt …
Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met jou doen!
Ken jij nog van die plekken die een soort van talbothuis zijn. Een plek waar jij je kan terugtrekken en dromen?
Lat het ons weten in de comments!